Fyrsta Makkabeabók 10 - Biblían (2007)

Jónatan styrkir stöðu sína

1Árið eitt hundrað og sextíu kom Alexander, sonur Antíokkusar Epífanesar, og vann Ptólemais. Tóku íbúarnir honum vel og varð hann konungur þar.

2Demetríus konungur frétti þetta, safnaði gríðarmiklum her og hélt til bardaga gegn honum.

3Demetríus sendi Jónatan vinsamlegt bréf og skjallaði hann stórum.

4Enda hugsaði hann með sér: „Við verðum að hraða okkur til að semja frið við Jónatan og menn hans áður en hann gerir samning við Alexander gegn okkur.

5Hann mun líka minnast alls hins illa sem við leiddum yfir hann, bræður hans og þjóð.“

6Gerði hann Jónatan að bandamanni sínum, veitti honum heimild til að safna liði og koma sér upp vopnabúri og kvaðst mundu afhenda honum gíslana sem voru í virkinu.

7Jónatan hélt til Jerúsalem og las bréfið í áheyrn alls lýðsins og setuliðsins í virkinu.

8Liðsmenn þess urðu skelfingu lostnir þegar þeir heyrðu að konungur hefði gefið honum heimild til að safna liði.

9Afhenti setuliðið í virkinu Jónatan gíslana en hann skilaði þeim til foreldra sinna.

10Jónatan settist að í Jerúsalem og tók að endurbæta borgina og byggja hana upp.

11Hann skipaði þeim sem unnu að því að reisa borgarmúrana og varnarmúrana umhverfis Síonfjall að hlaða þá úr tilhöggnu grjóti svo að þeir yrðu sterkari. Var það gert.

12Þá flýðu útlendingarnir sem voru í virkjunum sem Bakkídes hafði reist.

13Yfirgaf hver og einn varðstöð sína og hélt til síns eigin lands.

14Þó héldu sig í Bet Súr nokkrir þeirra sem höfðu gerst fráhverfir lögmálinu og boðorðunum. Var það griðastaður þeirra.

Alexander veitir Jónatan æðstaprestsembættið

15Alexander konungur frétti um fyrirheitin sem Demetríus hafði gefið Jónatan. Og er honum var sagt frá orrustum og hetjudáðum sem Jónatan og bræður hans höfðu drýgt og frá öllu því sem þeir höfðu mátt þola

16sagði hann: „Munum við nokkurn tíma finna jafningja þessa manns? Við skulum gera hann að vini okkar og bandamanni.“

17Skrifaði hann og sendi Jónatan svohljóðandi bréf:

18„Alexander konungur sendir bróður sínum Jónatan kveðju.

19Vér höfum frétt að þú sért hinn mesti kappi og þess verður að vera vinur vor.

20Vér höfum því í dag skipað þig æðsta prest þjóðar þinnar og veitt þér að kallast vinur konungs. Ætlum vér þér að annast málefni vor og varðveita vináttu vora.“ Einnig sendi hann Jónatan purpuraskikkju og gullkórónu.

21Á laufskálahátíðinni í sjöunda mánuði árið eitt hundrað og sextíu skrýddist Jónatan hinum helga skrúða. Hann dró að sér lið og safnaði miklum hergögnum.

Jónatan styður Alexander Balas

22Demetríus frétti af þessum atburðum, varð dapur og sagði:

23„Hví létum við það henda að Alexander yrði fyrri okkur til að ávinna sér vináttu Gyðinga og stuðning?

24Ég ætla einnig að skrifa þeim og heita þeim vegtyllum og gjöfum svo að þeir veiti mér fulltingi.“

25Hann sendi þeim svohljóðandi bréf:

„Demetríus konungur sendir þjóð Gyðinga kveðju.

26Það hefur glatt oss mjög að heyra að þið hafið haldið samninga við oss og reynst vináttu vorri trúir og ekki gengið til liðs við óvini vora.

27Haldið áfram að vera oss trúir. Vér munum launa ykkur vel fyrir það sem þið gerið í vora þágu,

28leysa ykkur undan ýmsum kvöðum og gefa ykkur gjafir að auki.

29Hér með leysi ég ykkur og alla Gyðinga undan nefskatti, salttolli og kórónugjaldi.

30Jafnframt leysi ég ykkur hér með og héðan í frá undan því að þurfa að greiða mér þriðjung af kornuppskerunni og helming af afrakstri ávaxtatrjánna. Mun ég eigi krefjast þessa framar í Júdeu né í þeim þrem héruðum Samaríu og Galíleu sem frá og með þessum degi og um allar aldir skulu lögð undir Júdeu.

31Jerúsalem lýsi ég heilaga borg og skal hún og landsvæði hennar vera skattfrjáls og laus við tíundir og tolla.

32Enn fremur afsala ég mér yfirráðum yfir virkinu í Jerúsalem og afhendi æðsta prestinum þau. Leyfist honum að setja hverja þá menn sem hann kýs til þess að verja virkið.

33Hverjum þeim Gyðingi sem hertekinn var í Júdeu gef ég frelsi án endurgjalds hvar sem þeir eru í ríki mínu. Engum er heimilt að leggja á þá gjöld né heimta skatt af búfé þeirra.

34Allar hátíðir, hvíldardaga, tunglkomudaga og aðra helgidaga og þrjá daga fyrir og eftir hverja hátíð skulu allir Gyðingar í ríki mínu vera lausir við gjaldkröfur og ekki skylt að greiða skuldir.

35Skal engum heimilt að krefja þá um skuldir eða eitthvað annað á þeim dögum.

36Þá skal skrá allt að þrjátíu þúsundum Gyðinga í her konungsins. Skal þeim greiddur sami máli og öðrum hermönnum konungs ber.

37Skulu sumir skipaðir setuliðar í stærstu virkjum konungs og öðrum falið að rækja trúnaðarstörf í þágu ríkisins. Yfirmenn þeirra og foringjar skulu vera úr þeirra hópi og vera trúir lögum þeirra eins og konungur hefur þegar fyrirskipað í Júdeu.

38Héruðin þrjú sem heyrðu Samaríu en lögð hafa verið undir Júdeu skulu tengd Júdeu svo náið að þar ríki ein stjórn og skulu þau engu öðru yfirvaldi lúta en æðsta prestinum.

39Ptólemais og landið sem henni heyrir færi ég helgidóminum í Jerúsalem að gjöf til að standa straum af nauðsynlegum útgjöldum helgidómsins.

40Enn fremur læt ég renna til hins sama fimmtán þúsund sikla silfurs af konungstekjum á ári hverju. Skal féð goldið á hentugum stöðum.

41Allar inneignir sem ráðamenn hafa ekki staðið skil á eins og vér gerðum á fyrri árum skulu héðan í frá renna til vinnu við musterið.

42Auk þessa gef ég eftir þá fimm þúsund sikla silfurs sem árlega hefur verið krafist af tekjum helgidómsins. Ber prestunum sem gegna helgiþjónustunni tilkall til þessa fjár.

43Hver sem flýr í helgidóminn í Jerúsalem eða inn á svæðið umhverfis vegna skulda við konungdæmið eða af einhverri annarri ástæðu skal grið hafa og allt sem hann á í ríki mínu.

44Af konungstekjum skal greiddur sá kostnaður sem til fellur vegna byggingar og endurbóta á helgidóminum.

45Enn fremur skal af konungstekjum greiða kostnað við að reisa múra og víggirðingar umhverfis Jerúsalem og einnig byggingu virkismúra í Júdeu.“

Demetríus I fellur

46Þegar Jónatan og lýðurinn heyrði þessi boð Demetríusar treystu þeir þeim hvorki né þáðu þau. Mönnum voru heldur ekki úr minni liðin hin miklu illvirki sem konungur hafði drýgt í Ísrael né hve mjög hann hafði þjakað þá.

47Þeir héldu sig frekar að Alexander, sem hafði verið fyrri til að bjóða þeim frið, og þeir urðu bandamenn hans til frambúðar.

48Alexander konungur safnaði miklu liði og bjóst til hernaðar við Demetríus.

49Laust herjum konunga saman. Her Demetríusar var stökkt á flótta. Alexander rak flóttann og yfirbugaði herinn.

50Var barist af grimmd fram undir sólarlag og féll Demetríus þann dag.

Alexander Balas kvænist dóttur Egyptalandskonungs

51Alexander sendi fulltrúa til Ptólemeusar, konungs Egypta, með svohljóðandi boð:

52„Ég er kominn aftur til ríkis míns og sestur í hásæti feðra minna. Ég hef tekið völdin í mínar hendur, sigrað Demetríus og lagt land vort undir mig.

53Ég háði orrustu við hann og beið hann og her hans ósigur fyrir oss svo að vér settumst í hásæti ríkis hans.

54Látum oss nú gera með oss vináttusamning. Gef mér dóttur þína að eiginkonu. Þá mægist ég þér og mun gefa þér og henni gjafir sem sæma tign þinni.“

55Ptólemeus konungur svaraði: „Það var heilladagur þegar þú snerir aftur til lands feðra þinna og settist í hásæti ríkis þeirra.

56Ég mun gera eins og þú baðst í bréfinu. En kom þú til móts við mig til Ptólemais svo að við getum hist og mun ég mægjast við þig eins og þú mæltist til.“

57Ptólemeus fór ásamt Kleópötru dóttur sinni frá Egyptalandi og komu þau til Ptólemais árið eitt hundrað sextíu og tvö.

58Alexander konungur kom þar til móts við hann og gaf Ptólemeus honum Kleópötru dóttur sína og gerði brúðkaup hennar í Ptólemais með mikilli viðhöfn eins og gerist með konungum.

59Alexander konungur sendi Jónatan bréf og bauð honum til Ptólemais til fundar við sig.

60Jónatan fór með viðhöfn til Ptólemais og hitti konungana báða. Hann gaf þeim silfur og gull og vinum þeirra einnig margar gjafir og ávann sér velvild þeirra.

61En gegn honum sameinuðust skaðræðismenn frá Ísrael sem höfðu gerst fráhverfir lögmálinu. Rægðu þeir hann við Alexander konung en hann virti þá að vettugi.

62Bauð konungur að færa Jónatan úr klæðum hans og skrýða hann purpuraskikkju og var það gert.

63Lét konungur hann setjast sér við hlið og sagði við embættismenn sína: „Gangið með honum inn í borgina miðja og kunngjörið að enginn skuli ásaka hann um neitt og enginn valda honum nokkrum vandkvæðum í neinu.“

64Þegar þessum andstæðingum Jónatans varð ljóst hvílík vegsemd honum var sýnd, heyrðu það sem kunngjört var og sáu hann búinn purpura flýðu þeir allir.

65Konungur heiðraði Jónatan á margan hátt, lét skrá hann meðal fremstu vina sinna og útnefndi hann hershöfðingja og landstjóra.

66Og Jónatan sneri aftur til Jerúsalem heill á húfi og fagnandi.

Jónatan sigrar Appollóníus

67Árið eitt hundrað sextíu og fimm kom Demetríus Demetríusson frá Krít til lands feðra sinna.

68Þegar Alexander konungur frétti það varð honum mjög þungt í sinni og sneri aftur til Antíokkíu.

69Demetríus fól Appollóníusi, landstjóra á Norður-Sýrlandi, herstjórnina. Hann dró að sér mikinn her og setti herbúðir sínar hjá Jabne. Þaðan sendi hann Jónatan æðsta presti svohljóðandi bréf:

70„Þú ert eini maðurinn sem rís gegn oss. Ég er orðinn að athlægi og smánaður vegna þín. Hvers vegna býður þú oss birginn þarna uppi í fjöllunum?

71Hafir þú trú á liðstyrk þínum þá skaltu koma ofan á sléttlendið til vor en þar getum við reynt með oss. Allur herinn úr borgunum stendur með mér.

72Þú skalt spyrjast fyrir um hver ég sé og hverjir það séu sem veita oss fulltingi. Þér mun verða sagt að þú munir alls ekki standast oss snúning. Tvívegis voru feður þínir reknir á flótta í sínu eigin landi.

73Þú munt ekki heldur fá staðist riddaralið vort og þvílíkan her sem vér höfum hér á sléttunni, þar sem hvorki finnst steinn né vala eða nokkur staður til að flýja til.“

74Þegar Jónatan heyrði orð Appollóníusar varð honum heitt í hamsi. Kallaði hann tíu þúsund manns í herinn og hélt frá Jerúsalem og kom Símon bróðir hans til móts við hann með liðstyrk.

75Hann reisti herbúðir við Joppe en íbúarnir vörnuðu honum inngöngu enda hafði Appollóníus setulið í borginni. Þegar þeir síðan gerðu árás á borgina

76urðu borgarbúar óttaslegnir, opnuðu borgina og Jónatan náði Joppe á sitt vald.

77Þetta frétti Appollóníus og fylkti hann þrjú þúsund riddurum og miklu fótgönguliði. Hélt hann í áttina að Asdód, líkt og hann ætti þar leið um, en hélt í sömu svipan út á sléttlendið því að hann hafði fjölda riddara og reiddi sig á þá.

78Jónatan veitti honum eftirför til Asdód og laust herjunum saman.

79En Appollóníus hafði skilið þúsund riddara eftir í leyni að baki Gyðingunum.

80Þegar það rann upp fyrir Jónatan að þeir voru að baki honum var her hans þegar umkringdur óvinum sem létu örvahríð dynja á liðinu frá morgni til kvölds.

81Að fyrirmælum Jónatans hopaði liðið hvergi og tóku hestar óvinanna að lýjast.

82Þá leiddi Símon lið sitt fram og réðst á fylkingu fótgönguliðsins en riddaraliðið var nú örmagna. Yfirbugaði hann það og hrakti á flótta

83en riddaraliðið dreifðist um sléttuna. Þeir sem flýðu héldu til Asdód og leituðu griða í hofi goðs síns, Dagóns.

84En Jónatan brenndi Asdód og borgirnar umhverfis og rændi þær herfangi. Einnig brenndi hann hof Dagóns og alla sem þar höfðu leitað griða.

85Þeir sem féllu fyrir sverði, auk hinna sem brenndir voru til bana, voru nær átta þúsund manns.

86Þaðan hélt Jónatan og reisti herbúðir við Askalon. Borgarbúar komu út úr borginni og tóku á móti honum með mikilli viðhöfn.

87Síðan sneru Jónatan og menn hans aftur til Jerúsalem með mikið herfang.

88Þegar Alexander konungur spurði þessi tíðindi veitti hann Jónatan enn meiri sæmd.

89Sendi hann honum gullsylgju eins og siður er að gefa ættmennum konunga. Að auki gaf hann Jónatan Ekron til eignar og allt land sem henni heyrði.