PROVERBIOS 15 - Qullan Arunaka DC

1Suma arumpi kutt'ayañax q'apisiñ chuyma llamp'uchi,

jan wali arumpi kutt'ayañasti, q'apisiñ juk'amp naktayi.

2Yatiñan jaqinakax yatiñ kankañampiw arsupxi,

jan amuyt'an jaqinakasti luqhi arunakak parlapxi.

3Tatitux taqi chiqankiwa;

aski jaqinakampiru, ñanqha jaqinakampiruw uñch'ukiski.

4Chuymachasir arunakax suma qullar uñtatawa,

jan wali amuyump arsut arunakasti, jaqin chuymap usuchjiriwa.

5Jan amuyt'an jaqix awkipan yatichäwiparux jisk'achiwa;

awkipar ist'ir jaqisti yatiñanïtap uñacht'ayi.

6Chiqa lurir jaqin utapanxa, taqi kunapas jan tukuskiriwa,

ñanqha lurir jaqin utapansti, jikxatatanakapax jan kunatakiwa.

7Yatiñan jaqix wali suma yatichäwinak parli,

jan yatiñan jaqisti jan walinakak luri.

8Tatitux ñanqha jaqinakan luqtatanakapxa janiw uñjañ munkiti,

aski jaqinakan mayisitanakapsti kusisiñampiw katuqi.

9Tatitux ñanqha jaqinakan sarnaqatanakap janiw uñjañ munkiti;

chiqa kankañan sarnaqir jaqirusti munasiwa.

10Suma thakhinjam sarnaqañ apanukuri jaqirux qhuru kankañampi chiqachatawa;

chiqachäwir jisk'achir jaqisti, jiwaniwa.

11Tatitutakix amay imäwisa, jiwañas janiw jamasankkiti

¡ukat juk'amp jupax jaqinakan chuymap uñt'i!

12Jan yäqasir jaqix janiw jupar chiqachirirux munkiti,

janirakiw yatiñan jaqinakampi chikas sarnaqañ munkiti.

13Kusisit chuyman jaqix kusisit ajanuniwa;

llakit chuyman jaqisti llakita ajanunirakiwa.

14Amuyt'asir chuymax yatiñ kankañ thaqhi,

jan amuyt'asir jaqinakasti jan walinakampiw phuqt'asi.

15Llakit sarnaqiritakix, taqi urunakas jan walikamakiwa;

kusisit sarnaqiritakisti, taqi urunakas kusisiñakiwa.

16Wali qamiri, llakita jakañat sipansa,

jan kunanïña, Tatitur axsartañaw wali askixa.

17Munasiñampi jayuñcht'at ch'uxña juyranak manq'añaw juk'amp askixa,

uñisiñampi jayuñcht'at vaca aycha manq'añat sipana.

18Mäki mayjt'asir jaqix nuwasiñanak utjayi;

llamp'u chuyman jaqisti, pachparuw nuwasiñ ch'ujtayi.

19Jayra jaqitakix, thakhix ch'aphinakamp phuqhantatawa,

aski jaqitakisti, thakhix suma khuskhakiwa.

20Yatiñan wawax awkipampiru, taykapampirux kusisiyiwa;

pisi chuyma wawasti jupanakarux jisk'achiwa.

21Jan amuyt'asir jaqix pisi chuyma kankañapat kusisi;

ch'ikhi jaqisti sarnaqäwinakapxa chiqachasiwa.

22Kunapachatix jiskt'asiñanakax jan utjki ukkhax, amtäwinakax aynacht'iwa;

walja amuyt'ayirinakampiw amtäwinakax phuqhasi.

23¡Kunja askisa jiskt'aru wakiskir arunak arusxatañaxa,

wakisitapar arusxatañasti juk'amp askiwa!

24Jakañar irpir thakhix amstaruw sari,

yatiñan jaqirusti jiwañar puriñat qhispiyaraki.

25Tatitux jach'a jach'a tukurinakan utap t'unji,

ijma warminakan uraqipsti janiw jittaykiti.

26Tatitux ñanqha lurir jaqinakan amtäwinakaparux uñisiwa,

ukampis juparux suma quña arunakaw kusisiyiwa.

27Walja yänak munapayirix pachpa utapankirinakaruw tukji,

qullqi chilltañar uñisiristi, jakaniwa.

28Aski jaqix janïr parlkasaw suma amuyt'asi,

ñanqha jaqisti mäkiw jan wali arunak parlatati.

29Tatitux ñanqha lurir jaqinakat jithiqtiwa,

aski jaqinakan mayisitanakapsti ist'iwa.

30Suma kankañampi uñtañax chuymaruw kusisiyi;

suma yatiyäwinakasti ch'amañchiwa.

31Jakañ churir chiqachäwi arunakar ist'ir jaqix,

yatiñan jaqinak taypin jakani.

32Chiqachäwir jan ist'iri jaqix, jupa pachpaw jisk'achasiski;

chiqachäwir ist'ir jaqisti, amuyt'asiñ kankañ jikxati.

33Tatitur axsartañax yatiñ kankañ utjayi;

jach'añchäwinak katuqañatakisti, nayraqatax llamp'u chuymanïñawa.