S. Matthew 13 - Welsh Translation by Thomas Briscoe 1894 (New Testament, Job, Psalms, Proverbs and Isaiah, and selections from Genesis and Exodus)

1Y dydd hwnw yr Iesu, wedi myned allan o’r tŷ, a eisteddodd wrth lan y môr,

2a chasglwyd Atto dorfeydd mawrion, fel y bu Iddo fyned i gwch ac eistedd yno; a’r holl dyrfa, ar y lan y safai.

3A llefarodd lawer o bethau mewn damhegion, gan ddywedyd, Wele, aeth hauwr allan i hau:

4ac wrth hau o hono, peth a syrthiodd ar ymyl y ffordd;

5a daeth yr ehediaid, a bwyttasant ef: ac eraill a syrthiasant ar y craig-leoedd, lle nid oedd iddynt ddaear lawer; ac yn uniawn yr eginasant, gan nad oedd iddynt ddyfnder daear;

6a’r haul wedi codi, poethasant, a chan nad oedd ganddynt wreiddyn, gwywasant.

7Ac eraill a syrthiasant ymhlith y drain, a chododd y drain ac a’u tagasant hwy.

8Ac eraill a syrthiasant ar y tir da; a dygasant ffrwyth, peth ar ei ganfed, a pheth ar ei dri-ugeinfed, a pheth ar ei ddegfed ar hugain.

9Y neb sydd a chanddo glustiau, gwrandawed.

10Ac wedi dyfod Atto, y disgyblion a ddywedasant Wrtho, Paham mai mewn damhegion y llefari wrthynt?

11Ac Efe, gan atteb, a ddywedodd wrthynt, I chwi y rhoddwyd gwybod dirgeledigaethau teyrnas nefoedd, ond iddynt hwy ni roddwyd;

12canys pwy bynnag sydd a chanddo, rhoddir iddo, a gorlawnder fydd iddo: ond pwy bynnag nad oes ganddo, hyd yn oed yr hyn y sydd ganddo a ddygir oddi arno.

13O herwydd hyn mewn damhegion yr wyf yn llefaru wrthynt, am gan weled ni welant; a chan glywed ni chlywant ac ni ddeallant.

14A chyflawnir iddynt brophwydoliaeth Eshaiah y sydd yn dywedyd,

“A chlyw y clywch, ac ni ddeallwch ddim,

A chan weled y gwelwch, ac ni chanfyddwch ddim;

15Canys brasawyd calon y bobl hyn,

Ac â’u clustiau yn drwm y clywsant,

Ac eu llygaid a gauasant,

Rhag ysgatfydd iddynt weled â’u llygaid,

Ac â’u clustiau glywed,

Ac â’u calon ddeall,

A dychwelyd o honynt, ac iachau o Honof hwynt.”

16Ond eich llygaid chwi, dedwydd ynt, canys gwelant; ac eich clustiau, canys clywant;

17canys yn wir y dywedaf wrthych, Llawer prophwyd a chyfiawnion a chwennychasant weled y pethau a welwch, ac ni welsant; a chlywed y pethau a glywch, ac ni chlywsant.

18Chwychwi, gan hyny, clywch ddammeg yr hauwr.

19Pob un y sydd yn clywed gair y deyrnas, ac nad yw yn deall, dyfod y mae’r drwg, ac yn cipio yr hyn a hauwyd yn ei galon ef; hwn yw’r hyn a hauwyd ar ymyl y ffordd.

20Ac yr hwn a hauwyd ar y creigleoedd, hwn yw’r un sy’n clywed y Gair, ac yn uniawn gyda llawenydd yn ei dderbyn ef;

21ond nid oes ganddo wreiddyn ynddo ei hun, eithr am amser y mae; ac wedi digwydd gorthrymder neu erlid oblegid y Gair, yn uniawn y tramgwyddir ef.

22A’r hwn a hauwyd ymhlith y drain, hwn yw’r hwn sy’n clywed y Gair; a phryder bywyd a thwyll golud sy’n tagu’r Gair, ac yn ddiffrwyth y mae efe yn myned.

23Ond yr hwn a hauwyd yn y tir da, hwn yw’r hwn sy’n clywed y Gair ac yn deall; yr hwn, yn wir, sy’n ffrwytho, ac yn dwyn, peth ei ganfed, ac arall ei dri-ugeinfed, ac arall ei ddegfed ar hugain.

24Dammeg arall a osododd Efe iddynt, gan ddywedyd, Cyffelyb yw teyrnas nefoedd i ddyn a hauodd had da yn ei faes;

25a thra y cysgai y dynion, daeth ei elyn ac a oruwch-hauodd efrau ymhlith y gwenith, ac a aeth ymaith.

26A phan dyfodd yr eginyn a dwyn ffrwyth, yna yr ymddangosodd yr efrau hefyd.

27Ac wedi dyfod atto, gweision gŵr y tŷ a ddywedasant wrtho, Arglwydd, onid had da a heuaist yn dy faes? O ba le, gan hyny, y mae ganddo efrau?

28Yntau a ddywedodd wrthynt, Gelyn o ddyn a wnaeth hyn. A’r gweision a ddywedasant wrtho, A ewyllysi di, gan hyny, fyned o honom a’u casglu hwynt?

29Ac efe a ddywedodd, Na; rhag ysgatfydd i chwi wrth gasglu’r efrau, ddiwreiddio’r gwenith gyda hwynt.

30Gadewch i’r ddau gyd-dyfu hyd y cynhauaf; ac yn amser y cynhauaf y dywedaf wrth y medelwyr, Cesglwch yn gyntaf yr efrau, a rhwymwch hwynt yn ysgubau er mwyn eu llosgi; ond y gwenith cesglwch i’m hysgubor.

31Dammeg arall a osododd Efe iddynt, gan ddywedyd, Cyffelyb yw teyrnas nefoedd i ronyn o had mwstard, yr hwn a gymmerodd dyn ac a’i hauodd yn ei faes;

32yr hwn yn wir sydd llai na’r holl hadau, ond wedi tyfu o hono, mwy yw na’r llysiau, ac yn myned yn bren fel y daw ehediaid y nef ac y llettyant yn ei gangau.

33Dammeg arall a lefarodd Efe wrthynt, Cyffelyb yw teyrnas nefoedd i surdoes, yr hwn a gymmerodd gwraig ac a’i cuddiodd mewn tri seah o flawd, hyd oni lefeiniwyd y cwbl.

34Y pethau hyn oll a lefarodd yr Iesu mewn damhegion wrth y torfeydd; ac heb ddammeg ni lefarai ddim wrthynt,

35fel y cyflawnid yr hyn a ddywedwyd trwy’r prophwyd, gan ddywedyd,

“Agoraf mewn damhegion fy ngenau,

Adroddaf bethau cuddiedig er’s seiliad y byd.”

36Yna wedi gadael y torfeydd, yr aeth i’r tŷ; a daeth Ei ddisgyblion Atto, gan ddywedyd, Eglura i ni ddammeg efrau’r maes.

37Ac Efe, gan atteb, a ddywedodd, Yr hwn sydd yn hau yr had da yw Mab y Dyn;

38a’r maes yw’r byd; a’r had da, y rhai hyn yw meibion y deyrnas; a’r efrau yw meibion y drwg;

39a’r gelyn a’u hauodd hwynt yw diafol; a’r cynhauaf, diwedd y byd yw; a’r medelwyr, angylion ydynt.

40Fel, gan hyny, y cesglir yr efrau, ac mewn tân y’u llosgir;

41felly y bydd yn niwedd y byd: denfyn Mab y Dyn Ei angylion, a chasglant allan o’i deyrnas Ef yr holl dramgwyddiadau a’r rhai sy’n gwneuthur anghyfraith,

42a bwriant hwynt i’r ffwrn danllyd: yno y bydd y wylofain a’r rhingcian dannedd.

43Ac yna y cyfiawnion a lewyrchant allan fel yr haul, yn nheyrnas eu Tad. Yr hwn sydd a chanddo glustiau, gwrandawed.

44Cyffelyb yw teyrnas nefoedd i drysor a guddiwyd yn y maes, yr hwn wedi ei gaffael gan ddyn, a guddiodd efe, ac o’i lawenydd myned ymaith y mae, a’r cwbl, cymmaint ag sydd ganddo, a wertha efe, a phrynu’r maes hwnw y mae.

45Etto, cyffelyb yw teyrnas nefoedd i farsiandwr yn ceisio perlau teg;

46ac wedi caffael un perl tra gwerthfawr, aeth ymaith a gwerthodd bob peth, cymmaint ag oedd ganddo, a phrynodd ef.

47Etto, cyffelyb yw teyrnas nefoedd i rwyd wedi ei bwrw i’r môr,

48ac o bob rhyw y casglodd: yr hon, pan y’i llenwyd, wedi ei dwyn i fynu i’r lan, ac wedi eistedd i lawr, casglasant y rhai da mewn llestri, a’r rhai llwgr a fwriasant allan.

49Felly y bydd yn niwedd y byd; allan yr aiff yr angylion, a didolant y rhai drwg o ganol y cyfiawnion,

50a bwriant hwynt i’r ffwrn danllyd: yno y bydd y wylofain a’r rhingcian dannedd.

51A ddeallasoch chwi y pethau hyn i gyd? Dywedant Wrtho,

52Do. Ac Yntau a ddywedodd wrthynt, O achos hyn pob ysgrifenydd wedi ei wneud yn ddisgybl i deyrnas nefoedd, cyffelyb yw i berchen tŷ, yr hwn sy’n bwrw allan o’i drysor bethau newydd a hen.

53A bu pan orphenodd yr Iesu y damhegion hyn, yr ymadawodd oddi yno:

54ac, wedi dyfod i’w wlad Ei hun, dysgai hwynt yn eu sunagog fel y bu aruthredd arnynt, ac y dywedasant, O ba le y mae gan hwn y doethineb hwn a’r gwyrthiau?

55Onid hwn yw mab y saer? Onid yw ei fam, wrth ei henw, Mariam; ac ei frodyr, Iacob, ac Ioseph, a Shimon ac Iwdah?

56ac ei chwiorydd ef, onid ydynt oll gyda ni? O ba le, gan hyny, y mae gan hwn y pethau hyn i gyd?

57A thramgwyddwyd hwynt Ynddo. A’r Iesu a ddywedodd wrthynt, Nid yw prophwyd yn ddianrhydedd, oddieithr yn ei wlad ei hun ac yn ei dŷ ei hun.

58Ac ni wnaeth efe yno wyrthiau lawer oblegid eu hanghrediniaeth.