1 Macabeo 11 - Cebuano Meaning-Based Bible

Ang Pagkapukan ni Alejandro Epifanes

1Si Hari Tolomeo VI sa Ehipto nagtigom ug usa ka pundok sa kasundalohan nga mas daghan pa kay sa mga lugas sa balas sa kabaybayonan ug nagtigom usab siya ug daghang mga sakayan. Maoy tuyo niya ang paglit-ag kang Alejandro, ang pagkuha sa iyang gingharian ug ang pagdugang niini ngadto sa iyang kaugalingon.

2Busa miadto siya sa Siria uban sa mga saad sa kalinaw ug ang mga lungsoranon miabli sa ilang mga ganghaan alang kaniya ug miabiabi kaniya. Si Hari Alejandro misugo kanila sa paghimo niini tungod kay si Tolomeo iya mang ugangan.

3Apan sa pagpaingon ni Tolomeo ngadto sa amihanan, nagbutang siya ug usa ka bahin sa mga tropa sa tagsatagsa ka lungsod.

4Sa paghiabot niya sa Asdod, ang mga tawo didto mipakita kaniya sa sinunog nga mga guba sa templo ni Dagon ug ang tanan nga mga kadaot didto sa siyudad ug sa mga kasilinganan nga mga lungsod. May mga lawas nga patay sa tanang dapit. Ang mga lawas sa mga tawo nga gisunog ni Jonatan sa gubat gitumpi daplin sa agianan ni Tolomeo.

5Gisuginlan siya sa mga tawo unsa ang nahimo ni Jonatan kay naglaom man sila nga siya ang patubagon niadto apan si Tolomeo walay gisulti.

6Si Jonatan, uban sa husto nga seremonyas, miadto sa Jopa aron pagsugat kang Tolomeo. Nagbinayloay sila ug mga yukbo ug didto namahulay sila sa gabii.

7Giubanan siya ni Jonatan hangtod sa Suba sa Eleutero una pa siya mopauli sa Jerusalem.

8Niining paagiha si Hari Tolomeo nagmando sa mga lungsod nga didto sa mga baybayon hangtod sa amihanan sa Seleucia duol sa dagat. Nagpadayon siya sa paglaraw ug daotan batok kang Alejandro.

9Gikan didto si Hari Tolomeo mipadala niining mensahe ngadto kang Hari Demetrio: “Maghimo kita ug kasabotan. Ang akong anak nga babaye nga asawa na karon ni Alejandro, kuhaon ko pagbalik ug ihatag ko siya kanimo ug ikaw ang maghari sa gingharian sa imong amahan.

10Nagbasol ako nga gihatag ko siya ngadto kang Alejandro tungod kay misulay siya sa pagpatay kanako.”

11Kining pasangil gihimo ni Tolomeo batok kang Alejandro tungod kay gusto man siya nga mopuli sa iyang gingharian.

12Busa gikuha niya ang iyang anak nga babaye gikan ni Alejandro ug gihatag siya ngadto kang Demetrio. Giputol niya ang tanang relasyon kang Alejandro ug nahimo silang dayag nga mga kaaway.

13Unya misulod si Tolomeo sa Antioquia ug gisul-ob ang korona sa Siria busa duha ang iyang korona, ang pagkahari sa Ehipto ug sa Siria.

14Si Hari Alejandro didto sa Cilicia niadtong panahona tungod kay ang mga tawo niadtong dapita misukol man kaniya.

15Apan sa pagkadungog niya sa gihimo ni Tolomeo, milihok siya aron pag-ataki kaniya. Gisugat siya ni Tolomeo uban sa dakong gahom ug nakadaog si Tolomeo sa hingpit nga kadaogan.

16Samtang si Tolomeo miabot sa kinatumyan sa iyang gahom, si Alejandro mikagiw ngadto sa Arabia aron pagpangitag panalipod.

17Apan usa ka Arabo nga ginganlag Sabiel mipunggot sa iyang ulo ug gipadala kini ngadto kang Tolomeo.

18Duha ka adlaw human niini si Tolomeo mismo namatay ug ang mga tropa nga iyang gibilin didto sa mga kota gipatay usab dayon sa mga lungsoranon nga taga didto sa lungsod.

19Busa sa tuig 167 si Demetrio II nahimong hari.

Si Demetrio II Midapig kang Jonatan

20Niadtong mga panahona gitigom ni Jonatan ang mga tawo sa Judea aron pagsulong sa kota nga didto sa Jerusalem. Nagtukod silag daghang mga plataporma alang sa paglibot ug ataki.

21Apan pipila ka mabudhiong mga Judio nga nagdumot sa ilang kaugalingong nasod miadto kang Hari Demetrio II ug gisuginlan siya nga si Jonatan naghimo ug libot nga pag-ataki sa kota sa Jerusalem.

22Sa pagkadungog niini ni Demetrio, napungot siya ug giirog dayon niya ang iyang ulohang kampo ngadto sa Tolemais sa walay langan. Nagsulat siya kang Jonatan ug nagsugo kaniya nga ipahunong ang pagsulong ug nga makigtagbo siya kaniya didto sa Tolemais sa walay langan alang sa usa ka sabotsabot.

23Sa pagkadawat ni Jonatan sa mensahe, misugo siya nga padayonon ang libot nga pag-ataki ug unya nagpili siyag pipila sa mga pangulo nga Judio ug pipila ka pari aron mouban kaniya. Bisan sa dakong peligro sa iyang kinabuhi,

24miadto siya sa hari didto sa Tolemais, dinala ang mga bisti, plata ug bulawan ug ubang mga gasa. Nakapahimuot siya sa hari.

25Bisan may pipila ka mga mabudhion nga wala mag-ila ug balaod sa iyang kaugalingong nasod naghimog mga pasangil batok kang Jonatan,

26gidawat pa gihapon siya sa hari sama sa gihimo sa mga nag-una kaniya. Gipasidunggan siya atubangan sa tanan niyang mga magtatambag

27ug gidasonan siya sa pagka Pangulong Pari, giuli ang tanan niyang mga pasidungog kanhi ug gitudlo siya ngadto sa labing taas nga ranggo sa mga “Higala sa Hari.”

28Si Jonatan nangayo sa hari nga dili ilabot ang kayutaan sa Judea ug ang tulo ka distrito sa Samaria sa pagbayad sa mga buhis. Nagsaad siya nga kon himoon kini ni Demetrio, hatagan siya ug usa ka tinibuok nga kantidad nga 10,000 ka kilo nga plata.

29Miuyon ang hari ug misulat kang Jonatan aron pagdason niining tanan:

30“Si Hari Demetrio ngadto kang Hari Jonatan ug sa nasod nga Judio, komusta.

31“Alang sa imong kasayoran nagpadala ako ug usa ka kopya sa sulat nga akong gihimo ngadto sa Halangdong Lastenes mahitungod kanimo:

32“‘Si Hari Demetrio ngadto sa Halangdong Lastenes, komusta.

33Nakahukom ako sa pagtugot sa nasod nga Judio ug pipila ka mga kaayohan tungod kay sila amo mang mga maunongon nga mga kaabin ug nagtuman sila ug nag-amping sa ilang mga katungdanan sa kasabotan.

34Gidasonan1 Mac. 10:30. ko ang ilang mga katungod alang sa yuta sa Judea ug sa tulo ka distrito sa Efraim, Lida ug sa Arematea nga pinaagi niini gidugang pagdugtong ngadto sa Judea gikan sa Samaria lakip ang tanang mga yuta nga sakop niini. Makaayo kini sa tanan nga moadto sa Jerusalem aron paghalad ug sakripisyo kay ang mga bayranan sa tuigtuig nga buhis alang sa abot ug mga bunga gikan niining mga yutaa dili na man himoon ngadto sa hari kondili ngadto sa Templo.

35Ug gitugotan ko usab sila nga malingkawas sa pagbayad sa ilang utang karon kanako gikan sa mga ikapulo, mga alkabala, mga buhis sa asin ug sa linain nga mga buhis.

36Wala gayoy mga kasugoan nga gihisgotan niining sulata nga pagapapason sa umaabot nga panahon.

37“‘Gisugo ikaw sa pagtan-aw nga ang usa ka hingpit nga kopya niining kasugoan himoon ug ihatag kang Jonatan, aron ipatapot diha sa usa ka antaw nga dapit sa bungtod sa Templo.’”

Si Demetrio II Gitabangan ni Jonatan

38Sa pagkakita ni Hari Demetrio nga ang yuta nagmalinawon ubos sa iyang pagmando ug nga wala nay pagsukol, gibungkag niya ang tibuok niyang kasundalohan ug gipapauli ang tagsatagsa, gawas sa mga sundalo nga iyang gisuholan gikan sa mga pulo nga Grego. Kini maoy nakahimo nga ang tanan nga mga sundalo nga nakaalagad sa mga nag-una kaniya nahimong kaaway niya tungod kay nawad-an man sila sa ilang kabuhian.

39Usa sa mga kanhi tigpaluyo ni Alejandro, si Tripo, nakakita nga ang tanan nga mga sundalo nagbagulbol batok kang Demetrio busa miadto siya kang Imalkue, ang Arabo nga gitugyanan sa pagmatuto sa batan-on nga anak ni Alejandro nga si Antioco.

40Si Tripo nagpabilin didto sa hataas nga panahon ug nagpunayg awhag kang Imalkue nga itugyan kaniya ang bata aron himoon niya siya nga hari puli sa iyang amahan. Gisuginlan usab niya si Imalkue mahitungod sa mga kasugoan ni Demetrio ug ngano nga ang mga sundalo nagdumot kaniya.

41Si Jonatan mipadala ug usa ka mensahe ngadto kang Hari Demetrio nga naghangyo kaniya pagkuha unta sa iyang mga tropa didto sa kota sa Jerusalem ug sa mga kota sa Judea kay nagsamok sila sa mga Judio.

42Mitubag si Demetrio: “Buhaton ko ang imong gipangayo ug kon moabot ang higayon, ihatag ko kanimo ug sa imong nasod ang labing taas nga mga dungog.

43Apan karon makatabang ka kanako pinaagi sa pagpadala sa imong mga sundalo aron makig-away sila dapig kanako tungod kay ang tanan nakong mga tropa misukol man.”

44Busa mipadala si Jonatan ug 3,000 ka batid nga mga sundalo ngadto sa Antioquia. Nalipay ang hari sa pag-abot nila

45tungod kay ang usa ka pundok sa katawhan nga 120,000 nagkatapok didto sa siyudad nga hugot ang hunahuna sa pagpatay kaniya.

46Apan miikyas siya ngadto sa palasyo samtang ang katawhan nagmando sa mga kadalanan ug misugod pagpanggubot.

47Unya mitawag ang hari sa mga sundalong Judio aron siya tabangan ug miadto silang tanan aron pagtabang kaniya. Nanulod sila sa tibuok siyudad ug gipatay nila ang labing kubos 100,000 ka tawo.

48Naluwas nila ang kinabuhi sa hari apan ang siyudad gisakmitan nila sa mga butang ug gisunog kini.

49Sa pagkakita sa mga tawo nga ang mga Judio hingpit nga nagmando sa siyudad, nawad-an sila sa kaisog ug midangop sa hari ug naghangyo

50kaniya nga hikayon ang usa ka sabotsabot ug hunongon ang ataki sa mga Judio.

51Ang mga misukol mitahan sa ilang mga hinagiban ug miampo. Ang hari ug ang tanan sa iyang gingharian may dako na karong pagtahod sa mga Judio nga mibalik ngadto sa Jerusalem dala ang daghan kaayong sinakmit.

52Si Demetrio nalig-on sa iyang pagkahari ug ang nasod nagmalinawon ubos sa iyang pagmando

53apan wala niya tumana ang tanan niyang mga saad ug mikontra siya kang Jonatan. Wala niya siya gantihi sa iyang maunongon nga pag-alagad. Nagpadayon hinuon siya sa pagsamok kang Jonatan.

Si Antioco VI Gipaluyohan ni Jonatan

54Wala madugay human niini, mibalik si Tripo uban sa batan-on nga si Antioco ug koronahan siya nga hari.

55Ang tanang mga sundalo nga gipapahawa ni Demetrio miadto dayon aron pagpaluyo sa batan-on nga hari. Gibuntog nila si Demetrio ug mikagiw siya.

56Nakuha ni Tripo ang mga elepante ug nailog niya ang Antioquia.

57Ang batan-ong hari nga si Antioco misulat ngadto kang Jonatan ug gidasonan niya siya sa pagka Pangulong Pari ug pagka-magmamando sa upat ka distrito ug gihatagan siya sa titulo sa pagka “Higala sa Hari.”

58Gipadad-an siya niya ug mga galamiton nga bulawan sa lamisa ug gihatagan siyag awtoridad sa pag-inom gikan sa mga kupa nga bulawan, sa pagsul-ob sa harianon nga bisti ug sa paggamit sa hibilya sa abaga nga bulawan nga iganti ngadto sa “Mga Paryenti sa Hari.”

59Gitudlo usab niya ang igsoon ni Jonatan nga si Simon sa pagkagobernador sa kayutaan gikan sa baybayon sa Fenicia hangtod sa utlanan sa Ehipto.

60Unya si Jonatan migula uban sa iyang kasundalohan agi sa mga lungsod sa Siria Mayor ug ang tanan nga kasundalohan nga taga-Siria mitipon kaniya ingon nga mga kaabin. Miadto siya sa Ascalon, diin gidawat siya nga maabiabihon sa mga tawo uban sa mga dagkong pasidungog.

61Unya miadto siya sa Gaza apan ang mga tawo didto nanarangka sa ilang mga ganghaan batok kaniya. Busa iyang gilibotan pag-ataki ang siyudad ug kadtong mga dapit sa paglibot iyang gisunog ug gipanakmitan sa mga butang.

62Unya ang mga tawo sa Gaza nangayo ug kalinaw ug si Jonatan naghikay ug usa ka sabotsabot sa paghunong sa gubat. Gikuha niya ang mga anak nga lalaki sa mga pangulo ug gipadala sila ngadto sa Jerusalem agig patinga. Human niana mipadayon siya hangtod sa Damasco.

63Nasayod si Jonatan nga ang mga opisyal ni Demetrio miabot ngadto sa Kedes sa Galilea uban sa usa ka dakong pundok sa kasundalohan aron pagtangtang kaniya sa iyang katungdanan.

64Busa gibiyaan ni Jonatan ang iyang igsoon nga si Simon didto sa Judea ug migula siya aron pagpakigsangka kanila sa gubat.

65Unya gilibotan pag-ataki ni Simon ang Betzur ug nakig-away siya batok niini sa taas nga panahon.

66Ang mga tawo nangayog mga kondisyon sa kalinaw ug miuyon si Simon. Giilog niya ang lungsod, gipagula ang mga tawo ug nagbutang siya ug mga tropa sa mga kasundalohan didto.

67Si Jonatan ug ang iyang kasundalohan nagkampo duol sa Lanaw sa Galilea. Sayo sa pagkasunod buntag migula ang iyang mga tropa ngadto sa patag sa Hazor

68diin ang kinabag-ang pundok sa kasundalohan nga langyaw nagdis-og pagpanggula aron pagsugat kaniya. Wala hibaloi ni Jonatan nga nagbilin sila ug usa ka bahin sa kasundalohan aron hup-an nila siya didto sa kabukiran.

69Sa paggula sa mga tawo nga naghupo sa pag-asdang kanila,

70ang tibuok kasundalohan ni Jonatan mitalikod ug nanagan. Walay nahibilin, gawas sa duha ka opisyal, si Matatias, anak ni Absalom ug si Judas, anak ni Calpi.

71Naulawan si Jonatan busa gigisi niya ang iyang mga sapot ug giboliboran niyag abo ang iyang ulo ug nag-ampo siya.

72Unya mibalik siya ngadto sa gubat, gibuntog niya ang kaaway ug gipadagan niya sila.

73Sa pagkakita sa nanagan niyang mga sundalo sa nahitabo, namalik sila ug miuban sila kaniya sa paggukod. Gigukod nila ang mga kaaway ngadto gayod pagbalik sa ilang kampo sa Kedes ug unya giilog nila ang kampo.

74Labing kubos 3,000 ka kaaway nga mga sundalo ang napatay niadtong adlawa. Unya mibalik si Jonatan ngadto sa Jerusalem.