Salmau 115 - Welsh Metrical Psalms by William Rees 1875

SALM CXV.8.7.

1Nid i ni — ond i dy enw

Mawr, O Dduw! ’r gogoniant boed,

Er mwyn dy drugaredd dirion,

A’th wirionedd sydd erioed:

2Pa’m y d’wedai y cenhedloedd,

P’le yn awr y mae eu Duw?

3Ein Duw ni sydd yn y nefoedd,

Arglwydd nef a daear yw.

4Eu delwau hwy ’ynt aur ac arian,

Gwaith celfyddyd dwylaw dyn;

5Y mae genau iddynt, etto

Ni lefarant air — dim un:

Llygaid sy iddynt, ond ni welant;

6Clustiau, ond ni chlywant ddim!

Ffroenau hefyd, ond ni ’roglant,

Druain dduwiau gwâg, dirym!

7Dwylaw feddant, ond ni theimlant;

Traed sydd ganddynt, ond rhy wan

Ydynt hwy i allu sefyll,

Nac i symmud cam o’r fan;

Ac ni leisiant chwaith â’u gyddfau,

8Ac fel hwynt mae’r rhai a’u gwnant,

A phob un obeithio ynddynt

Siomedigaeth chwerw gânt.

Rhan

II.

8.7.

9O! tŷ Israel, ymddiriedwch

Chwi oll yn yr Arglwydd Dduw,

10A thŷ Aaron, pwyswch chwithau

Arno — eich porth a’ch tarian yw;

11Y rhai ofnwch enw’r Arglwydd,

Ymddiriedwch ynddo ef,

Canys ef ei hun yn ddiau

Yw eich porth a’ch tarian gref.

12Duw a’n cofiodd mewn tiriondeb,

A’n bendithio ni a wna;

Wrth dŷ Israel, a thŷ Aaron,

’N ol ei arfer, trugarhâ;

13Ef fendithia bawb a’i hofnant,

Oll, yn fychain ac yn fawr,

14Ac a’u hychwanega fwyfwy,

Hwy, a’u plant, fel gwlith y wawr.

15Bendigedig gan yr Arglwydd,

’R hwn a wnaeth y ddae’r a’r nef,

Ydych chwi, fe orphwys arnoch

Ei drugaredd hyfryd ef:

16Y nefoedd ydynt eiddo’r Arglwydd,

Ond y ddaear roddes ef

I blant dynion i’w phreswylio,

A’i glodfori ar lafar lef.

17Meirw’r beddau ni foliannant

Enw’r Arglwydd, na’r rhai sy’

I ’stafellau’r bedd yn disgyn

Yn y dwfn ddistawrwydd du;

18Ond nyni, y byw, fendithiwn

Oll ei enw mawr dilyth —

O hyn allan yn dragywydd,

Moli wnawn heb dewi byth.

Nodiadau.

Y mae llawer iawn o holi ac ymofyn wedi bod, gan bwy, pa bryd, ac ar ba achlysur y cyfansoddwyd y salm hon; a llawer o bersonau, a llawer o brydiau, ac o achlysuron, wedi eu crybwyll, gan feirniaid, i’w phriodoli iddynt; ond hollol ddifudd ac ofer fu y drafferth. Gellir casglu mai ar ryw dymmor adfydus ar bobl Dduw y cyfansoddwyd hi, pan oedd y Cenhedloedd eilunaddolgar yn gorfoleddu yn eu herbyn hwy a’u Duw; a hwythau, oddi ar eiddigedd dros ogoniant enw eu Duw, yn appelio ato, ac yn erfyn arno, i ddangos ei hun o’u plaid, a chau geneuau eu gelynion.

Yma cydnabyddir hawl yr Iehofah yn unig i dderbyn gogoniant a mawl. “Nid i ni, O Arglwydd! nid i ni, ond i’th enw dy hun dod ogoniant,” medd y Salmydd. Nid oes dim y mae y galon lygredig yn fwy awyddus am dano na’r gogoniant, na dim mor ammhriodol nac yn fwy niweidiol iddi. Y mae y galon sydd yn llefaru yma fel wedi ei llwyr ddiddyfnu oddi wrth y trachwant ffol hwn, ac yn gwresog gyflwyno y gogoniant i’r hwn yn unig y perthyna iddo. “Nid i ni, ond i’th enw dy hun” — “er mwyn dy drugaredd, ac er mwyn dy wirionedd.” ‘Pa ragoriaeth bynag sydd yn perthyn i ni,’ fel pe dywedasai, ‘i’th drugaredd a’th raslonrwydd di y mae y cwbl i’w briodoli; gan hyny, i ti, ac nid i ni, y mae yr holl ogoniant am dano yn ddyledus.’

“Nid i ni” — ac nid i eilunod y Cenhedloedd chwaith yn sicr y mae’r gogoniant yn ddyledus. Ar ol eu crybwyll hwy, tywallta y Salmydd ffrwd o watwargerdd a dirmyg ar yr eilunod hyny, eu gwneuthurwyr, a’u haddolwyr, fel teyrnged ddyledus iddynt, yn hytrach na gogoniant. Yna geilw ar ffyddloniaid Israel drachefn a thrachefn i ymddiried yn Arglwydd eu Duw, fel eu porth a’u tarian, yr hwn oedd yn eu hamddiffyn, yn eu cofio, ac yn eu bendithio; ac yn eu cymmhell i’w fendithio a’i glodfori, gan ddwyn ar gof ddistawrwydd y bedd, lle nad oes neb yn moliannu yr Arglwydd. Defnyddia y Salmydd yr ystyriaeth hon am y meirw, dybiwn, fel dadl ger bron Duw, am iddo amddiffyn ac arbed ei bobl oedd yn ei addoli a’i foliannu ef; canys os darfyddai am danynt hwy, na buasai neb i gadw coffadwriaeth am ei enw a’i fawl ar y ddaear, gan fod yr holl genhedloedd ereill yn addoli delwau o aur ac arian, gwaith eu dwylaw eu hunain.