Salmau 107 - Welsh Metrical Psalms by William Rees 1875

SALM CVII.7.4.

1Molwch yr Arglwydd, da yw ef,

Iôr Anfeidrol;

Pery ei drugaredd gref

Yn dragwyddol;

2Rhai waredodd ef o’i ras

O law ’r gelyn,

Molant ef â newydd flas

Ar y delyn.

3’Rhai a gasglodd ef ynghyd

O’r holl diroedd,

Wasgaresid drwy y byd

O’u hardaloedd;

Gogledd, de, a dwyrain bell,

A’r gorllewin:—

Dygodd hwynt i gyflwr gwell,

I’w cynnefin.

4Crwydrent mewn anialwch gwael,

Heb ffordd ynddo;

Nid oedd dinas yno i’w chael

Iddynt drigo:

5Newyn tost, a syched crin

A’u dihoenent,

A’u heneidiau hwythau ’n flin,

A lewygent.

6Yna llefent ar Dduw nef

Mewn cyfyngder,

A gwrandawai yntau ’u llef

O’r uchelder;

7O’u trallodau dug efe

Hwynt yn rhyddion —

T’wysodd hwy i ddinas gre’,

’Rhyd ffordd union.

8O! na unent hwythau ’nghyd

I’w glodfori,

Gan goffau ei ras o hyd,

A’i ddaioni:

Am ei ryfeddodau i

Feibion dynion,

Rhodder iddo ’r mawl a’r bri

Gan bob calon.

Rhan

II.

7.4.

9’R enaid gwyw, sychedig, gwael,

A ddiwalla;

I’r newynog ef yn hael

A rydd fara:

10Ond y rhai breswyliant yn

Nghysgod angau,

Mewn tywyllwch, ac yn dyn

Eu cadwynau,

11Am gwrthodent ufuddhau

Gair Iehofa’,

A dirmygu cynghor clau

Y Gorucha’:

12Yntau a ostyngai ’u nerth

Hwy â blinder,

Syrthient ar lithrigfa serth,

Na b’o adfer.

13Yna ar yr Arglwydd nef,

Mewn cyfyngder,

Y llefasant, clybu ’u llef,

Yn eu pryder;

Ac o’u gorthrymderau prudd

Fe ’u gwaredodd,

14O nos cysgod angeu ’n rhydd

Ef a’u dygodd.

16Can’s y cedyrn byrth o bres

Ef a’u torodd,

Barau heiyrn cryfion, res,

Do, a ddrylliodd;

17Ffyliaid am eu camwedd mawr

A gystuddir,

Am eu hanwireddau i lawr

Hwy ostyngir.

18Eu henaid a gasäai bob bwyd,

I byrth angau,

Dygwyd hwy a’u gwedd yn llwyd

Trist eu gruddiau;

19Yna ar yr Arglwydd nef,

Mewn cyfyngder,

Gwaeddent, a gwaredai ef

Hwy o’u pryder.

20Anfon gair ei enau wnaeth,

Hwy iachawyd;

Ac yn rhydd o’u cystudd caeth

Hwy a ddygwyd;

21O! na unent hwythau ’nghyd,

O un galon,

I foliannu ’i ras o hyd

I blant dynion.

Rhan

III.

7.4.

22Aberth moliant ddygant mwy

I’w Gwaredydd,

A’i weithredoedd draethant hwy,

Mewn llawenydd;

23Rhai mewn llongau änt yn rhwydd

Ar yr eigion,

I gyflawni gwaith eu swydd,

Mewn deifr dyfnion.

24Gwelant hwy weithredoedd Iôr,

A’i rymusder,

Rhyfeddodau mawr ein Pôr,

Yn y dyfnder;

25Ar ei air y dymmestl gref

Ruthra allan,

Tonau ’r eigion hyd y nef

Ymddyrchafan’.

26Esgyn wnant ar donau certh

I’r uchelder,

Disgyn wedi hyny ’n serth

’Lawr i’r dyfnder;

27Megys meddwyn gwnant ymdroi

Rhwng y tonau;

A’u doethineb wedi ffoi,

Pallant hwythau.

28Yna gwaeddant hwy ar Dduw,

Mewn cyfyngder;

Yntau wna eu dwyn yn fyw

O’u gorthrymder.

29-30Gwna ’r ystorm a’r tonau ’n fud —

Llawenychant;

Ac fe ’u dwg i’r porthladd clyd

A ddymunant.

31O! na folent ein Duw Rhi

O un galon,

Am ei ryfeddodau i

Feibion dynion;

32Yn nghyn’lleidfa ’r bobl ynghyd,

Ef ddyrchafant,

Yn eisteddfod barnwyr byd,

Y’i moliannant.

Rhan

IV.

8.7.4.

33Gwna afonydd yn ddiffaethwch,

A ffynnonau ’n sychdir cras;

34Gwna yn ddiffrwyth a gwywedig

Dir oedd gynt yn ffrwythlawn fras;

Am ddrygioni, & c.,

’R rhai a drigant ynddo ef.

35Ef a dry ’r anialwch eilwaith

Yn llyn dwr, a’r crasdir wna

Yn ffynnonau dyfroedd iachus —

Gwedd yr anial lawenhâ:

36A’r newynog, & c.,

A gaiff yno gartref llawn.

Hwy ddarparant yno ddinas,

37Hauant feusydd, planant goed,

Gwinwydd teg lle na phlanesid

Gwinwydd yno o’r blaen erioed:

Y rhai ddygant, & c.,

Ffrwyth toreithiog yn ei bryd.

38Felly gwna ef eu bendithio,

Hwy yn ddirfawr amlhânt;

Ac eu hanifeiliaid hefyd,

Yn eu nifer, ni leihânt:

39Etto, eilwaith, & c.,

Hwy gan ddrygfyd a leiheir.

Hwy ostyngir gan gyfyngder,

Cyni, a drygfyd, hyd y llawr;

40Rhydd ef ddirmyg ar foneddion,

Crwydrant mewn anialwch mawr:

Yno, druain! & c.,

Heb un ffordd y crwydrant hwy.

41Ond fe gŵyd y tlawd o gystudd,

Iddo gwna deuluoedd llawn;

42Y rhai uniawn welant hyny,

Byddant hwy yn llawen iawn:

Pob anwiredd, & c.,

Rhaid fydd iddo gau ei safn.

43Felly ’r neb sy’ ddoeth a geidw

Hyn — deallant hwy ’n ddïau,

Ras â thrugareddau ’r Arglwydd

Yn ei holl weithredoedd clau:

A moliannu, & c.,

Byth ei enw mawr a wnant.

Nodiadau.

Yma y dechreua y pummed llyfr, a’r olaf, yn cynnwys tair a deugain o salmau — salmau clodforedd gan mwyaf. Cân felus ydyw hon ar oruchwyliaethau cyffredinol a neillduol Duw yn ei ragluniaeth tuag at blant dynion yn mhob sefyllfa ac amgylchiad — teithwyr, morwyr, caethion, cleifion, amaethwyr:— yn eu dwyn i drallodau a chyfyngderau, yn eu gwrandaw pan lefant arno, ac yn eu gwaredu o’u cyfyngderau — yn eu bendithio, a’u llwyddo, & c. Ar ddiwedd y traethiad ar bob dosbarth, cwynir na byddai i’r rhai a waredir felly o gyfyngderau yn cydnabod ac yn moliannu y Gwaredwr, am ryfeddodau ei ddaioni iddynt. Fe lefa dynion yn aml yn eu cyfyngder, pan fyddo galed arnynt; ond anaml y clywir hwy yn diolch ar ol cael eu dwyn allan o hono. Yn y fan yr anghofiant ei ryfeddodau ef. “Ond y neb sydd ddoeth, ac a gadwo hyn, hwy a ddeallant drugareddau’r Arglwydd,” medd y Salmydd; hwy a gofiant, a ystyriant, ac a deimlant eu rhwymedigaethau, fel y mae goruchwyliaethau’r Arglwydd tuag atynt, mewn ceryddon, gwaredigaethau, a thrugareddau, yn cael eu priodol effaith arnynt.

Y mae trugareddau’r Arglwydd, yn yr adnod olaf, yn golygu yr holl oruchwyliaethau dwyfol tuag at blant dynion y cenir am danynt yn y salm — yn gystuddiau, peryglon, adfyd, a chyfyngderau; yn gystal a’r gwaredigaethau, a’r hawddfyd, a’r llwyddiant; am mai amcan grasol a thrugarog sydd gan Dduw yn dwyn plant dynion i’r trallodion, yn gystal ag yn eu gwaredu allan o honynt. “Canys nid o’i fodd y blina efe, nac y cystuddia blant dynion;” Galar. iii. 33. “Hyn oll a wna Duw ddwywaith neu dair â dyn, i ddwyn ei enaid ef o’r pwll, i’w oleuo â goleuni y rhai byw;” Iob xxxiii. 29, 30. Y mae y doeth yn cadw, ac yn deall hyn am oruchwyliaethau yr Arglwydd, medd y Salmydd. Felly yr oedd efe ei hun, pan y dywed, “Cyn fy nghystuddio, yr oeddwn yn cyfeiliorni;” ond yn awr, “Cedwais dy air di.” A thrachefn: “Da yw i mi fy nghystuddio, fel y dysgwn dy ddeddfau;” Salm cxix. 67, 71. Bu ei gystuddiau a’i drallodion y trugareddau a’r bendithion o’r fath werthfawrocaf i lawer enaid; ond y mae yn rhaid eu deall fel yn dyfod oddi wrth Dduw fel cenhadau ei drugaredd atom cyn y gallwn ni dderbyn y lleshâd oddi wrthynt. Yn gyffelyb y dywed yr apostol, yn Heb. xii. 5-11.