Salmau 19 - Welsh Metrical Psalms by William Rees 1875

SALM XIX.8.7.I’r Pencerdd, Salm Dafydd.

1-2Dadgan clod yr hwn a’i creodd,

Mae y glaer serenog nef;

A’r ffurfafen sy’n mynegu

Rhyfedd waith ei ddwylaw ef;

3Nid oes iaith nac un ymadrodd

Lle na chlywir hwynt o hyd;

4Aeth eu llinyn a’u lleferydd

Hyd eithafoedd pella’r byd.

Ynddynt hwy gosododd babell

Fawr yr haul, yr hwn y sydd

5Yn d’od allan o’i ystafell

Fel gŵr priod glân bob dydd;

Megys cawr i redeg gyrfa

Ymwregysa ef i’w daith,

6O eithafoedd pell y dwyrain

Draw i fro’r gorllewin faith.

Ar ei yrfa faith amgylchol

Gwasgar ei fendithiol des;

Nid oes neb, na dim, a ymgudd

Rhag effeithiol rym ei wres:

Ond nis gallodd un pelydryn

O’i oleuni treiddiol ef

D’w’nu i oleuo calon

Un pechadur dan y nef.

Rhan

II.

M. C.

7Cyfraith yr Arglwydd perffaith yw

I droi a dwyn yn ol

Yr enaid adref at ei Dduw

O’i holl grwydriadau ffol.

Tystiolaeth gair yr Arglwydd sydd

Yn gywir ac yn goeth,

A dwyfol addysg hon a wna

Y gwirion ddyn yn ddoeth.

8Holl ddeddfau’r Arglwydd union y’nt,

Y galon lawenhânt,

A’i holl orch’mynion ydynt bur,

Goleuo’r llygaid wnant.

9Ac ofn yr Arglwydd sydd yn lân,

Parhau y mae o hyd:

Gwirionedd yw ei farnau ef,

A chyfiawn oll i gyd.

10A mwy dymunol y’nt nag aur

Coethedig dan y sêl,

A llawer iawn melusach na

Dyferion diliau mêl.

11Rhybuddion ynddynt gaiff dy was,

Beunyddiol addysg lawn;

O’u cadw hwy y ceir mwynhau

Gwobrwyon lawer iawn.

Rhan

III.

M. C.

12Pwy ddeall ei gamweddau? pwy

All ddirnad faint eu rhi’?

Oddi wrth fy meiau cudd, O Dduw!

Glanhâ, a phura fi.

13Rhag pob rhyfygus bechod brwnt,

O! attal fi, dy was;

Ac felly purir a glanheir

Fi oddi wrth fy meiau câs.

14Fy myfyrdodau a’m geiriau fo

Yn wastad ar bob awr,

Yn gymmeradwy ger dy fron,

Fy Nghraig a’m Prynwr mawr.

Nodiadau.

Y mae hon bob amser wedi bod yn hoff salm darllenwyr yr Ysgrythyrau — yn un o’r rhai a ddysgir ac a adroddir gan ieuengctyd yr Ysgolion Sabbathol yn bur gyffredin; ac y mae yn ei chyfansoddiad, o ran ei symledd a’i phrydferthwch, megys wedi ei bwriadu i’w dysgu felly. Ei mater ydyw, gweithredoedd dwylaw, ac ymadroddion genau Duw; neu y ddau lyfr, fel yr arferwn ddywedyd — llyfr natur, a llyfr gras: neu y ddau fodd y mae Duw yn dadguddio ei hun i ddynion; sef, ei greadigaeth a’i ragluniaeth, a’i air. Amlyga yn y cyntaf fawredd anfeidrol ei allu a’i ddoethineb — ei briodoliaethau naturiol; ac yn yr ail, ei gyflawnder, ei ras, â’i ewyllys da — ei briodoleddau moesol. Dadguddia y blaenaf ei fawredd — anweledig bethau Duw — ei dragywyddol allu a’i Dduwdod, drwy weledig bethau, heb iaith nac ymadrodd; a’r ail, ei nodwedd moesol, drwy iaith ac ymadrodd. Buasai dadguddiad y cyntaf yn unig, fe ddichon, yn ddigonol i ddyn, fel creadur dieuog a glân, i’w gymmhell i addoli a gogoneddu Duw; ond nid oes ynddo ddim i gyfarfod â’i drueni a’i angen fel pechadur. Cyflenwi yr angen hwn yw amcan mawr yr ail — “Cyfraith yr Arglwydd sydd berffaith, yn troi yr enaid.” Helaethir llawer yn y salm er dangos rhagorol werth ac ardderchawgrwydd y gair ysgrifenedig, fel y mae yn “berffaith — yn troi’r enaid,” “yn sicr, ac yn gwneuthur y gwirion yn ddoeth;” “yn uniawn — yn llawenhau y galon;” “yn bur — yn goleuo y llygaid;” “yn lân — yn parhau yn dragywydd;” “yn wirionedd, ac yn gyfiawn i gyd;” “yn felusach na dyferiad y diliau mêl;” ac “yn werthfawrocach nag aur coeth lawer;” yn rhybuddiwr a chyfarwyddwr bywyd i ddyn ar ei daith trwy y byd hwn. Gweddïa y Salmydd ar y diwedd ar fod iddo gael ei sancteiddio yn ngwirionedd y gair, a’i ddysgu i feddwl a gwneuthur yn ei ol.

Ar ba dymmor o’i fywyd y cyfansoddodd Dafydd y gân felus hon, rhy anhawdd penderfynu i sicrwydd: ond tybiwn i, mai pan oedd yn ieuangc, yn bugeilio defaid ei dad, wedi iddo gael ei eneinio yn frenin i Israel, a chyn iddo ddyfod i afael profedigaethau bywyd; ac iddo, ar ol dyfod i’r orsedd, ei chyflwyno i’r pencerdd i’w chanu yn y cyssegr.