Salmau 106 - Welsh Metrical Psalms by William Rees 1875

SALM CVI.8.7.4.

1Cydglodforwch enw ’r Arglwydd,

Dyrchwch foliant hyd y nef;

Canys yn dragywydd pery

Ei drugaredd hyfryd ef:

2Pwy a draetha, & c.

Holl anfeidrol nerthoedd Duw?

Pwy fynega ei holl foliant?

Esyd allan ei holl glod?

3Gwyn eu byd y sawl a gadwant

Farn a chyfiawn uniawn nôd:

4Arglwydd! cofia, & c.

Fi yn ol dy ras i’th blant.

Ymwel â mi â’th iachawdwriaeth,

5Fel bo im’ wel’d daioni ’th saint,

Fel b’wyf lawen yn llawenydd

Pur dy genedl di, a’i braint:

Ac y caffwyf, & c.

Orfoleddu gyda’th bobl.

6Pechu wnaethom gyda’n tadau,

Anwireddus fuom ni;

7Yn yr Aipht ni ddeallasant

Hwy dy ryfeddodau di:

Ni chofiasant, & c.

Fawrion drugareddau Duw.

Rhan

II.

M. S.

Wrth y Môr Coch yn fawr eu bâr

Hwy ’n wrthryfelgar welid;

8Duw a’u harbedodd er ei glod,

I ’nabod ei gadernid.

9Ceryddodd y Môr Coch, a gwnaeth

Ffordd rydd drwy draeth y weilgi;

Tywysodd hwy drwy ’r dyfnder trwch,

A thrwy ’r anialwch wedi.

10Achubodd hwy o ddwylaw câs

Y rhai oedd ddugas iddyn’;

Ac a’u gwaredodd oll yn llon

O law eu creulon elyn.

11Y dyfroedd do’i ’u gelynion blin;

Ni adawyd un o honyn’:

12Credasant hwythau air y sant,

A moliannasant wed’yn.

13Ond yn y fan, anghofio ’n llwyr,

A myn’d ar ŵyr a wnaethant;

Wrth gynghor Duw, rai cyndyn câs,

Hwynthwy ni ddisgwyliasant.

14A blysio ’n ddirfawr wedi hyn

A wnaethant yn ’r anialwch;

A themtio Duw, eu cadarn Iôr,

Yn ngoror y diffaethwch.

15Ac ef a roddes heb nacâd

Eu holl ddymuniad iddynt;

Ond anfon wnai i’r anwir blaid

Gulni i’w henaid ynddynt.

Rhan

III.

M. S.

16Wrth Moses yn y gwersyll drwy

Genfigen, hwy wnaent dramgwydd;

Ac hefyd yn eu nwyfus chwant,

Wrth Aaron, Sant yr Arglwydd.

17Agorai ’r ddaear yn y man,

Traflyngcai Ddathan iddi;

Cyn’lleidfa Abiram yr un modd

A lyngcodd i drueni.

18Cynneuodd tân am eu trahâ

Yn eu cyn’lleidfa hefyd;

Y fflam a ysodd yn ei chôl

Y rhai annuwiol ynfyd.

19Llo tawdd yn ddelw ’n Horeb wnaen’,

Cryment o’i flaen yn unol;

20Ac felly tro’ynt ogoniant Iôn

I lun yr eidion carnol.

21-22Anghofient Dduw, eu Ceidwad clau,

’R hwn wnaethai bethau mawrion;

Yn ’r Aipht, yn Ham, ac wrth y môr,

Gwnaeth Iôr ei wyrthiau cryfion.

23Am hyny d’wedodd ef y gwnai

Eu lladd bob rhai o honynt;

On’ buasai i Moses ar y pryd,

Droi draw ei lid oddi wrthynt.

Rhan

IV.

M. S.

24’R ysbïwyr hefyd ro’ent mewn brad

Anair i’r wlad ddymunol;

A’r dyrfa oll a ro’ent dan sang

Air Duw yn anghrediniol.

25A grwgnachasant bawb un ddull

O fewn eu pebyll yno;

Ar lais Duw ni wrandawent hwy,

Ymröent fwy‐fwy i’w ddigio.

26Yna dyrchafodd ef ei law

I’w cwympaw yn ’r anialwch;

27A’u had y’ mysg y bobloedd draw,

I’w toi â braw a thristwch.

28A Baalpeor, eilun du —

Gwnaent ymgyssylltu â hwnw;

A chydfwytaent yn eu gwŷn

Aberthau ’r eilun marw.

29Felly digiasant hwy yr Iôn,

A’u coeg ddych’mygion ofer;

Ac yn eu mysg tarawodd pla

I’w difa ar ei gyfer.

30Phinees a safodd dros ei Dduw,

A barn iawn wiw wnaeth yno;

A’r pla attaliwyd,

31a rhoes Nêr

Hyn yn gyfiawnder iddo.

Rhan

V.

M. S.

32Wrth ddyfroedd cynnen Meriba,

Yr Arglwydd a lidiasant;

Bu ddrwg i Moses ar y pryd

O’u plegid — cythruddasant

33Ei ysbryd tyner, fel y gwnai

Gam dd’wedyd â’i wefusau;

A tharaw ’r graig a wnaeth yn hy’

Yn lle llefaru geiriau.

34Gommeddent ddifa ’r bobl, y rhai

’R archasai ’r Arglwydd felly;

35Ond ymgymmysgu wnaent o’u bodd

A’r hen genhedloedd hyny.

Dysgasant eu gweithredoedd ffol

36Ac aent ar ol eu delwau;

Yn fagl iddynt troes y rhai’n,

Ac fel drain i’w hystlysau.

37-38Eu meibion glân, a’u merched rhi,

Aberthent i gythreuliaid;

Tywalltent wirion waed y rhai

Fuasent eu hanwyliaid.

Y rhai wnaent hwy ’n aberthau tân

I dduwiau Canaan euog;

Ac felly gan y gwirion waed

Y tir a wnaed yn halog.

Rhan

VI.

M. S.

39Llwyr ymhalogi wnaent ar g’oedd

Yn eu gweithredoedd creulon;

A phuteiniasant hwy ar ol

Eu gwag a ffol ddych’mygion.

40Am hyny dig Iehofah ’n chwai

Ennynai at ei eiddo;

Ei etifeddiaeth ef, a’i braidd,

A aent yn ffiaidd ganddo.

41Eu rhoddi ’n llaw ’r Cenhedloedd wnaeth

I’w dwyn yn gaeth eu helynt;

A’u holl gaseion wrth eu chwant

Lywodraethasant arnynt.

42Ac hefyd eu gelynion câs

A’u gorthrymasant beunydd;

A darostyngwyd hwy mewn braw

O dan eu dwylaw efrydd.

43Ond llawer iawn o weithiau gwnaeth

Duw waredigaeth iddynt;

Hwythau a’i digient e’n ddidor

Yn ol eu cynghor cildyn.

Cystuddiwyd hwy, fe ’u gwnaed yn wan,

O herwydd eu hanwiredd;

44Ond pan mewn ing y clywai ’u llef,

Fe gofiai ef drugaredd.

45A chofiai ei gyfammod gynt

A wnaethai â hwynt a’u tadau;

Edifarhau a wnai yn ol

Ei rasol drugareddau.

46Ac ef a barai iddynt gael

Trugaredd hael a seibiant,

Gan eu gelynion cryfion câs

Y rhai a’u caethiwasant.

47Iehofah ein Duw, O achub di!

Nyni o fysg y bobloedd;

A chynnull ni, dy bobl, ynghyd,

Wasgarwyd hyd y tiroedd,

I gydglodfori â llawen gân,

Dy enw glân sancteiddiol;

Ac gorfoleddom gyda ’th blant

Byth yn d’ ogoniant nefol.

Nodiadau.

Yn y salm flaenorol, cawsom yr ochr oleu i golofn hanes y genedl a waredwyd o’r Aipht; ac yn hon, yr ochr dywyll iddi. Yn y flaenaf, cofnodir rhestr o ddoniau a ffafrau arbenig Duw iddi, yn y gwyrthiau a’r rhyfeddodau mawrion a wnaethai efe iddi; ac yn yr olaf, cofnodir ei childynrwydd, ei hanghrediniaeth, ei hanniolchgarwch, a’i gwrthryfelgarwch hithau yn ngwyneb yr holl ddaioni a dderbyniasai, a’r ceryddon a weinyddodd yr Arglwydd arni o blegid hyny. Y mae goleuni yr ochr oleu yn ymddangos yn fwy disglaer a gogoneddus wrth i ni edrych arni yn gyferbyniol i’r ochr dywyll — a hithau i’w gweled yn fwy tywyll yn yr un cyferbyniad.

Bu llawer un yn synu wrth ddarllen hanes y genhedlaeth hono o blant Israel, ac yn barod i ammheu gwirionedd yr hanes am dani — bod yn bossibl i bobl oedd yn byw yn ngolwg ac yn nghanol rhyfeddodau a gwyrthiau Duw bob dydd, ïe, yn bwyta ac yn yfed gwyrthiau, yn fanna o’r nef, ac yn ddwfr o’r graig, yn wastadol — bod yn bossibl, meddwn, i’r cyfryw bobl allu ymddwyn mor anniolchgar, grwgnachlyd, a gwrthryfelgar, ag y tystiolaethir am danynt yn y salm hon, ac mewn llawer o ranau ereill o’r Ysgrythyr. Ond ped ystyriem ein bywyd anniolchgar ein hunain, a’n hanghof beunyddiol o Dduw yn nghanol ei ddoniau a’i waredigaethau cyffredinol i ni bob dydd, ni a welem ddigon i’n hargyhoeddi i gredu mai yr un fath a hwy yn hollol yr ymddygasem, pe buasem ni yn eu lle hwy. “Y pethau hyn a wnaed,” medd yr apostol, “yn siamplau i ni, fel na chwennychem ddrygioni, fel y chwennychasant hwy,” & c.; 1 Cor. x. 1-11.