Salmau 73 - Welsh Metrical Psalms by William Rees 1875

SALM LXXIII.M. H.Salm Asaph.

1-2I Israel da yw Duw erioed:

A minnau braidd na lithrai ’m troed —

Na thripiodd fy ngherddediad twn,

Drwy ammheu y gwirionedd hwn.

3Can’s cenfigenais yn ddi‐bwyll

Wrth wel’d yr ynfyd yn ei dwyll,

A’r dyn annuwiol drwg ei fryd

Yn llwyddo ’n llawen yn y byd.

4Oddi wrth drallodion maent yn rhydd,

A’u cryfder hwy yn heini sydd:

5Blinderau a chystuddiau llym,

Fel dynion ereill, ni chânt ddim.

6Am hyn cadwynodd balchder hwy,

A thrawsder wisg am danynt mwy;

7Eu llygaid gloewon allan sai’,

Gan fel mae ’u brasder yn tewhau.

8Llygredig ydyw eu holl fryd,

Chwedleua am drawsder maent o hyd

9Hwy â’u geneuau gablant Dduw,

Trwy ’r ddaear rhed eu tafod byw.

11Dywedant, “Pa fodd gŵyr Duw ’r nef?

A oes gwybodaeth ganddo ef?”

12Wel, dyma ’r gwŷr annuwiol fryd

Sydd yn llwyddiannus yn y byd!

Rhan

II.

7.6.

13Diau mai hollol ofer

Fu ’m llafur, er glanhau

Fy nghalon rhag ei llygru

Gan bob meddyliau gau;

Yn ofer bu fy nhrafferth

I olchi ’m dwylaw ’n wŷn,

Mewn diniweidrwydd hefyd,

Ni thycia ’r oll o hyn.

14Ar hyd y dydd y’m maeddwyd;

Rhyw gerydd blin a gawn

Bob boreu byth o newydd,

I’m gwneyd yn athrist iawn;

15Ond os fel hyn y d’wedaf,

Gan holi o hyd pa ham?

’R wy’n gwel’d gwnawn â chenhedlaeth

Dy bobl di fawr gam.

16Ac etto, pan y ceisiwn

I ddeall hyny ’n llawn,

Y cwestiwn oedd ry galed

I mi o lawer iawn;

17Hyd onid aethum eilwaith

I gyssegr Duw, fel cynt,

Ac yno y deallais

Beth fydd eu diwedd hwynt.

18Gosodaist hwynt, O Arglwydd!

Ar ryw lithrigfa serth,

A thi a’u cwympi ’n fuan

I ddistryw yn dy nerth;

19Disymmwth iawn yr aethant

I anghyfannedd coll;

Pallasant a darfuant

Gan ofn a dychryn oll.

20Fel breuddwyd gwâg yn cilio

Pan y dihuno dyn,

’R un modd pan ddeffrych, Arglwydd,

Dirmygi ’u gwedd bob un;

21Fel yna y gofidiodd

Fy nghalon dan fy mron,

Fe’m pigwyd yn fy ysbryd,

Fe’m baeddwyd gan y don.

Rhan

III.

7.6.

22Yr wyf yn awr yn gweled

Mor ynfyd oeddwn i,

Anifail, Arglwydd, oeddwn,

’R wy’n addef, o’th flaen di;

23Ond gyda thi ’r wy’n wastad,

Ymaflaist yn fy llaw,

24A’th gynghor y’m harweini

I dir y bywyd draw.

25Pwy yn y nef sydd genyf,

O Arglwydd! ond tydi?

Neb arall ar y ddaear

Ni ewyllysiais i;

26Fy nghnawd a’m calon ballodd:

Ond nerth fy nghalon wiw,

A’m rhan dragwyddol hefyd

Yn unig yw fy Nuw.

27Pawb ymbellhânt oddi wrthyt,

Dyfethir hwynt: a’r rhai

Buteiniant oll, gan fyned

Ar ol y duwiau gau.

28Nesau at Dduw, yn ddiau,

Sydd dda i mi: a’m gwaith

Fydd rhoi fy ngobaith ynddo,

A thraethu ’i ryfedd waith.

Nodiadau.

Yma dechreua y trydydd llyfr, neu ddosbarth, o’r Salmau, yn ol y rhaniad Hebreaidd — yn cynnwys dwy ar bymtheg o salmau; a salmau cwynfanus a thrallodus iawn gan mwyaf. Priodolir hwynt oll ond un i Asaph. Cawsom un salm i Asaph, sef Salm l., yn y dosbarth blaenorol. Yr oedd Asaph yn ben cerddor yn amser Dafydd. Rhoddai Dafydd y salm a gawn yn 2 Cron. xvi. yn llaw yr Asaph hwnw, i foliannu yr Arglwydd. I’r Asaph hwn y priodolir y salmau hyn fel eu hawdwr gan lawer. Ond yr oedd Asaph arall, a elwir ‘Asaph y gweledydd,’ yn byw yn amser Hezeciah (2 Cron. xx. 30, ac Esa. xxxvi. 3); ac ymddengys i mi yn llawer mwy tebygol mai hwnw, ac nid yr Asaph cyntaf, yn nyddiau Dafydd, oedd awdwr y salmau hyn. Ni phrofodd dinas Ierusalem, a Seion, a’r cyssegr, ddim o’r anrhaith a’r trallodion a ddisgrifir yn rhai o’r salmau hyn, yn nyddiau Dafydd; ond digwyddodd trychinebau cyffelyb yn amser Ioas, Amasiah, ac Ahaz, brenhinoedd Iudah.

Rhyw brudd fyfyrdod meddwl trwmfrydig, ond duwiolfrydig, yw y salm hon, ar fater y bu amryw o’r dynion sanctaidd yn yr Ysgrythyr yn petruso yn ei gylch; ac y mae llawer o ddynion da yn petruso felly hyd y dydd hwn. Cynnwysir y dyrys bwngc yn y ffaith y digwydda yn fynych, fod y dynion goreu yn dioddef y trallodion dyfnaf yn y bywyd hwn, tra y mae y cymmeriadau gwaethaf yn llwyddo yn y byd, ac yn mwynhau esmwythder, iechyd, a chysuron bywyd yn bob cyflawnder. A’r cwestiwn ydyw, Pa fodd y mae hyn yn gysson â doethineb a chyfiawnder Duw, a gwirionedd ei addewidion i’w bobl? Bu Iob, a Dafydd ei hun, Ieremiah, a Habaccuc, ac ereill o’r prophwydi, fel yr Asaph hwn, “braidd a thripio, a llithro” gyda’r pwngc hwn: Ier. xv. 28; xii. 1; Hab. i. 4.

Disgrifia y Salmydd y frwydr galed iawn a fuasai rhwng ffydd ac anghrediniaeth yn ei enaid ynghylch y mater dyrus hwn:— anghrediniaeth oedd yn trechu yn mhob cynnyg, hyd onid “aeth efe i gyssegr Duw:” yno y torodd goleuni ar y pwngc. Deallodd yn y goleuni hwnw beth fyddai diwedd llwyddiant y rhai ynfyd ac annuwiol yr oedd efe yn cenfigenu wrthynt — y troai eu holl lwyddiant yn fagl a dinystr bythol iddynt; ac y rhoddai holl gystuddiau a gorthrymderau pobl Dduw iddynt hwythau heddychol ffrwyth cyfiawnder yn y diwedd — bod yr holl geryddon “bob boreu, a’r baeddu ar hyd y dydd,” yn cydweithio er eu daioni.

Dychwelai adref o’r cyssegr â’i ffydd wedi ei hadgyfnerthu, a’i anghrediniaeth wedi ei faeddu, a chân newydd yn ei enau. Aethai i’r cyssegr y tro hwnw dan riddfan ac ocheneidio: dychwelai oddi yno dan lawenhau a moliannu. Geilw yn ol am byth yr hyn a ddywedasai pan o dan draed ei anghrediniaeth — “Diau mai yn ofer y glanhëais fy nghalon,” & c. (adn. 13) — wedi iddo yn y cyssegr gael ei draed drachefn yn ddiysgog ar graig gwirionedd tystiolaeth yr adnod gyntaf:— “Yn ddiau, da yw Duw i Israel,” & c. Yn awr, medd efe, “Minnau, nesau at Dduw sydd dda i mi.” Y mae y dystiolaeth yn yr adnod flaenaf o’r salm yn brofiad personol, presennol, ganddo yn ei enaid yn yr adnod olaf.

Y mae profiad Asaph yn y salm hon wedi ei wireddu yn gymmhwys fel yr adroddir ef ynddi yn mhrofiad llaweroedd o saint Duw yn mhob oes. Yn y goleuni a geir yn y cyssegr — yn y dadguddiad a rydd gair ac addewidion Duw yn unig y gellir iawn ddeall goruchwyliaethau Duw tuag at blant dynion, a’i blant ei hun, yn y byd a’r bywyd hwn.