Salmau 49 - Welsh Metrical Psalms by William Rees 1875

SALM XLIX.7.6.I’r Pencerdd, Salm i feibion. Corah.

1Clywch hyn, yr holl genhedloedd!

Gwrandewch, drigolion byd!

2Yn gystal gwreng a bonedd,

Cyfoethog, tlawd, ynghyd;

3Fy ngenau draetha ichwi,

Ddoethineb werthfawr bur,

A myfyrdodau ’m calon

A fydd am ddeall gwir.

4Gostyngaf at ddiareb

Fy nghlust yn astud iawn;

Fy nammeg gyda’r delyn

Ddadguddiaf i chwi ’n llawn;

5Pa ham yn amser adfyd

Yr ofnwn, — byddwn brudd,

Pan amgylchyno anwiredd

Fy sodlau nos a dydd?

Rhan

II.

7.6.

6Rhai dynion ymddiriedant

Yn ngolud gwael y byd,

Yn amledd mawr eu cyfoeth,

Ymffrostiant hwy o hyd;

7Ni weryd neb â’i olud

Ei frawd o ddrwg a gwall,

Can’s rhoddi offrwm drosto

Yn iawn i Dduw nis gall.

8Can’s prynedigaeth enaid

Sy’n uchel iawn ei gwerth,

A hyny byth a beidia

Er dyfais dyn a’i nerth;

9Fel byddo byw ’n dragywydd,

Mewn gwynfyd pur a hedd,

Heb ofni awch yr angeu,

Na llygredigaeth bedd.

10Can’s gwel ef fod y doethion

Yn meirw ’r naill a’r llall —

’R un ffunud felly derfydd

Am ynfyd, ffol, a chall;

I ereill y gadawant

O’u hol eu golud maith —

A dyna ddiwedd helynt

Eu holl lafurus waith.

11Eu meddwl yw y pery

Eu tai ’n dragywydd mwy,

O oes i oes na dderfydd

Am eu trigfanau hwy;

Eu tiroedd breision enwant

Hwy ar eu henwau ’u hun,

12Er hyny, mewn anrhydedd

Yn hir nid erys un.

13Eu ffordd i ddiogelu

’U hanrhydedd ar y llawr,

Ac i barhau eu golud

Yw eu hynfydrwydd mawr;

Er hyny eu hiliogaeth

Er gwel’d fod hyny ’n ffol,

Drwy amryfusedd cadarn

Ddilynant ar eu hol.

14Fel defaid y’u gosodir

Yn ’r anweledig fyd,

Ac angeu a’u bugeilia

Hwy fel ei braidd i gyd;

Ac arnynt llywodraetha

’R cyfiawnion foreu ’r farn,

A derfydd am eu tegwch,

I ddifrod ânt yn sarn.

Rhan

III.

7.6.

15Ond etto Duw a wared

Fy enaid i o’r bedd,

A byw a gaf i weled,

A llawn fwynhau ei hedd;

Canys efe a’m derbyn

I gyfranogi o’r fraint

A’r gwynfyd a ddarparodd

I’w etholedig saint.

16Nac ofna di gan hyny

Pan gyfoethogo un,

Pan y chwanego mawredd

Gogoniant tŷ y dyn;

17Ni ddwg efe wrth farw

Ddim ymaith yn ei law —

Ei fawredd a’i ogoniant

Ef ar ei ol ni ddaw.

18Er iddo yn ei fywyd

Fendithio ’i hun o hyd,

A chael mawr glod gan ereill,

Tra llwyddodd yn y byd,

19Efe ä at ei dadau

I orwedd gyda hwy,

A byth ni welant lewyrch

O ddim goleuni mwy.

20Dyn druan mewn anrhydedd,

Heb ddeall, ac heb ddawn,

Sydd debyg i’r anifail

Ddiflana ’n ebrwydd iawn;

Clywch hyn, yr holl genhedloedd—

Ystyriwch bobloedd byd—

Derbyniwch hyn o addysg,

A byddwch ddoeth mewn pryd!

Nodiadau.

Y mae y Salmydd megys yn udganu âg udgorn mawr ar ddechreu y salm hon, i ddeffro a galw yr holl bobloedd, holl drigolion y byd, pob dosbarth o ddynion — gwreng a boneddig, cyfoethog a thlawd — i wrandaw ac ystyried yr addysg bwysig sydd ganddo i’w chyfranu iddynt. Dysga y cyfoethog i beidio ymddiried ac ymffrostio yn ei olud, gan ddangos mor annigonol ac aneffeithiol ydyw i wneyd bywyd dyn yn ddedwydd, nac i estyn a pharhau ei einioes; nas gall bwrcasu anfarwoldeb i’w berchenog, a’i waredu rhag llygredigaeth y bedd, a phan y delo i farw, y bydd yn ei adael oll ar ei ol, ac na all gymmeryd dim o hono ymaith gydag ef. Dysga y tlawd i beidio anfoddloni a grwgnach o herwydd ei fod ef yn amddifad o gyfoeth a golud daearol, gan ddwyn ar gof iddo y bydd y tlawd a’r cyfoethog yn fuan yn gydwastad â’u gilydd yn y bedd. Er fod yr addysg hon yn un bwysig ac angenrheidiol iawn i’w choffau a’i chymmhwyso yn fynych, etto gwirioneddau cyffredin a thra adnabyddus y mae hi yn gynnwys; pan y gallasem ddisgwyl oddi wrth y dull mawreddus a chyffrous y mae y salm yn agor, fel y sylwa un, fod rhyw wirionedd newydd a hollol anghyffredin i gael ei dadguddio, neu ryw eglurhâd felly ar ryw hen wirionedd i gael ei roddi. Ac nid ydym yn cael ein siomi yn y disgwyliad; canys os am sefyllfa ddyfodol o gosp ar y drygionus, ac adgyfodiad a barn, pan y gogoneddir y cyfiawnion, ac y llywodraethant ar yr anwir, y lleferir o adn. 5 hyd adn. 10, fel y sylwa Boothroyd. Yr ydym yn cael rhywbeth a ettyb i’n disgwyliad — ac yn yr olwg hono y mae efe yn cymmeryd y geiriau.

Y mae yr ymadrodd, “fel defaid y gosodir hwynt yn uffern,” yn un o’r rhai anhawddaf ei deall yn yr holl Ysgrythyr, medd Boothroyd. ‘Angeu a’u bugeilia hwynt, ac yn moreu y farn y rhai cyfiawn a lywodraethant arnynt:’ — fel yna y cyfieitha ef y geiriau, a’i gyfieithiad ef a ddilynid yn y mydryddiad, fel y gwel y darllenydd.

Y mae addysg y rhan flaenaf o’r salm o’r un natur a thuedd ag addysg Llyfr y Pregethwr — yn dangos ynfydrwydd y dynion a garant y byd hwn a’i bethau fel y daioni penaf, a wnant gasglu ei gyfoeth a’i drysorau yn brif waith ac amcan eu holl fywyd, ac ydynt felly yn byw fel pe byddent yn golygu byw ac aros ynddo byth, a hwy yn gwybod nad yw bywyd dyn ar y ddaear ond byr iawn ar y goreu, ac yn nghanol profion beunyddiol yn dangos iddynt pa mor ansicr a brau yw yr einioes.