Salmau 74 - Welsh Metrical Psalms by William Rees 1875

SALM LXXIV.M. S.Maschil Asaph.

1Pa ham y’n bwriaist heibio, O Dduw!

O’th wyddfod gwiw ’n dragywydd?

Y myga ’th soriant yn ddibaid

Tu’g at dy ddefaid llonydd?

2O! cofia ’th gynnulleidfa, Iôr,

A brynaist o’r caethiwed;

A llwyth dy etifeddiaeth gu

Y gwnaethost di ei wared.

Y Seion hwn — dy sanctaidd fryn,

Y lle y trigit ynddo;

Ystyr a gwêl, O Arglwydd hael!

Yr olwg wael sydd arno.

3Prysura atom — gwêl yn awr

Yr anrhaith fawr dragwyddol;

Y drwg wnai ’r gelyn wrth ei flys

O fewn dy lys sancteiddiol.

4D’ elynion sydd yn rhuo ’n wir

Yn rhandir d’ etifeddiaeth;

A chodant eu banerau ’n hon,

’N arwyddion buddugoliaeth.

5Y maent i’w gwel’d fel dynion â’u

Bwyellau dyrchafedig,

A fyddent mewn prysurdeb mawr

Yn tori i lawr y goedwig.

6Fel hyn, heb ofn na ch’wilydd chwaith,

Ar waith y mae ’n gelynion,

Yn trin cerfiadau ’th deml dda

A bwyeill a morthwylion.

7Bwriasant dy gyssegroedd glân

I’r ysol dân — ni rysent;

Preswylfa deg dy enw mawr,

Hwy hyd y llawr halogent.

8Yn eu calonau, d’wedent, Gwnawn

Lwyr ddistryw cyflawn arnynt;

Holl ŵyliau Duw, dilëwn hwy —

Na sonier mwy am danynt.

Rhan

II.

M. S.

9Ni welwn mwy’n harwyddion gwiw;

Ofnadwy yw ein hadfyd:

Nid oes un prophwyd mwy ’n ein gwlad

All ddweyd parhâd ein drygfyd.

10Pa hyd, O Dduw! bydd d’ enw dan

Waradwydd gan y cablydd?

A lwyr adewi ni fel hyn

I’r gelyn yn dragywydd?

11Pa ham y tyni yn ei hol

Dy law anfeidrol? Estyn

Hi allan o dy fynwes — dod

Ei dyrnod ar y gelyn.

Rhan

III.

8.7.

12Canys ti, O Dduw! yw’m Brenin

O’r dechreuad: ti yn wir

Wyt yn unig yn wneuthurwr

Iachawdwriaeth yn y tir.

13Yn dy nerth y môr a berthaist:

Drylliaist benau dreigiau dig;

14Holltaist benglog y lefiathan,

Yn fwyd i’r bobl rhoist ei gig.

15Hollti ’r ffynnon, hollti ’r afon

Wnaethost — dygaist hwythau trwy;

Ië, afonydd cryfion lawer,

Sychaist — dihysbyddaist hwy.

16Eiddot ti yw ’r dydd goleuwyn,

Eiddot ti y nos, a’i llen;

Ti a barotoist oleuni,

Ac a luniaist haul y nen.

17Ti osodaist, fel y mynit,

Holl derfynau ’r ddaear lawr;

Ti a luniaist haf a gauaf —

Rhyfedd yw dy allu mawr!

18Cofia hyn, i’r gelyn gablu;

Arglwydd, cofia hyn yn awr;

Ac i’r bobl ynfyd yma

Waradwyddo d’ enw mawr.

Rhan

IV.

8.7.

19Na dd’od enaid gwan dy durtur

I gynn’lleidfa ’r gelyn câs;

Cofia d’ etifeddiaeth athrist,

Dy drueiniaid yn dy ras.

20Edrych ar dy hen gyfammod,

Canys llawn yw ’r ddaear hon

O drigfanau trawsder creulon,

Yn wastadol ger dy fron.

21Na chaed y tylawd ddychwelyd

Yn ei ol dan w’radwydd câs;

Caed y truan a’r anghenus

Etto lon foliannu ’th ras.

22Cyfod, Arglwydd! dadleu d’ achos,

Cofia ’r ynfyd rai sarhaus;

23Dadwrdd dy elynion celyd

Sydd yn dringo yn barhaus.

Nodiadau.

Y mae tywyllwch ac ansicrwydd mawr ynghylch pa Asaph oedd awdwr y salm hon. Amlwg yw nad yr Asaph cyntaf yn nyddiau Dafydd; canys ni ddigwyddasai dim erioed yn debyg i Seion ac i ddinas Ierusalem i’r hyn a ddisgrifir yma yn ei ddyddiau ef; a gellir dywedyd yr un peth i fesur helaeth am Asaph y Gweledydd, yn nyddiau Heseciah hefyd. Goresgyniad Ierusalem, a llosgiad y deml gan Nebuchodonosor, a chaethgludiad Iudah i Babilon, oeddynt yr amgylchiadau a gydweddent â disgrifiadau y salm; gan hyny, gorfodwyd llawer i dybio mai rhyw drydydd Asaph, yn amser y caethiwed, ac un o feibion y gaethglud, raid fod awdwr y salm hon. Ac etto, y mae yr holl salmau a briodolir i Asaph mor debyg i’w gilydd yn eu hysbryd, eu tôn, a’u dullwedd, fel y mae yn anhawdd meddwl eu bod yn gynnyrchion gwahanol awdwyr; etto, ymddengys y tebygolrwydd yn gryfach i mi mai dau Asaph oeddynt, fel y ceir achlysur i sylwi yn mhellach ar salm arall.

Dadleu yn daer a gafaelgar iawn â Duw dros ei sanctaidd ddinas Ierusalem, Seion a’r deml, a’r genedl orthrymedig, y mae y Salmydd yma, gan erfyn ar iddo ef ymddangos yn fuan o’u plaid, a darostwng y gelynion a’u hanrheithient, ac a gablent ei enw mawr ef. Dadleua hyny oddi ar y pethau mawrion a wnaethai Duw i’w bobl gynt, er yr amser y gwaredasai efe hwynt o’r Aipht hyd yr amser hwnw:— “Parthu’r môr, dryllio penau dreigiau yn y dyfnder,” sef byddin yr Aipht, oedd yn erlid ar eu hol; “dryllio pen y lefiathan,” Pharaoh ei hun; “hollti y ffynnon a’r afon,” hollti’r creigiau, i dynu dwfr i’w disychedu, ac afon yr Iorddonen i wneyd ffordd iddynt i fyned o’r anialwch i Wlad yr Addewid; “Cofio blynyddoedd deheulaw y Goruchaf,” ac erfyn am i’r ddeheulaw hono gael ei dadguddio etto o blaid ei bobl i’w hamddiffyn a’u gwared, a hyny yn benaf er mwyn gogoniant ei enw mawr ei hun. Nid oes dim yn fwy effeithiol i adgyfnerthu ffydd pobl Dduw mewn trallodion o’r fath yma, na “chofio y gwyrthiau gynt,” na dadleuon cryfach i’w defnyddio mewn gweddi am ymwared na choffau y gwyrthiau hyny. Y mae yr Arglwydd yn caru gweled ei bobl drallodedig yn cofio ei fawrion weithredoedd gynt wrthynt eu hunain, a’u clywed yn eu coffau wrtho yntau.