1Jare Jesús uecha yawe kua jeta wae reta yuweru ñonoï ikotɨ, oo uyupi pëti ɨwɨtu re. Jare joko pe uwapɨ omboe reta waerä. Jare jemimboe reta yuweru uyembatɨ jae oï wae pe.
2Jayawe Jesús umbɨpɨ omboe reta kuärái:
3“Uyekoueteta ñonoï kuri ikoi Tumpa kotɨ wae reta. Echa’ä jae reta ñonoïta Tumpa ndiwe jae oï ma yawe opaete wae imburuwicha wasurä jaeño mái pewa.
4Jare uyekoueteta ñonoï wi ipɨatɨtɨ wae reta. Echa’ä Tumpa umbɨpɨakatuta oï reta kuri.
5Jare uyekoueteta ñonoï wi uyembutuicha mbae wae reta. Echa’ä Tumpa umeeta oï chupe reta kuri opaete kua ɨwɨ jae reta imaerä.
6Jare uyekoueteta ñonoï wi opaete kía kía uipotaete iko Tumpa jowai jeko mbae wae reta. Echa’ä Tumpa umeeta chupe reta mbaepuere jukuärái yureko reta waerä.
7Jare uyekoueteta ñonoï wi japicha uiparareko wae reta. Echa’ä Tumpa uipararekota umae jese reta wi.
8Jare uyekoueteta ñonoï wi jokua ipɨa ikɨa mbae ñonoï Tumpa kotɨ wae reta. Echa’ä jae reta uechata oï Tumpa.
9Jare uyekoueteta ñonoï wi jokua upurumbɨpɨakatu wae reta. Echa’ä Tumpa jeita chupe reta: ‘Cheraɨ jare cherayɨ reta.’
10Jare uyekoueteta ñonoï wi jokua uiporara wae reta ikawi wae uyapo wae jeko pewa. Echa’ä jae reta ñonoïta Tumpa ndiwe jae oï ma yawe opaete wae imburuwicha wasurä jaeño mái pewa.”
11“Jare pe reta perowia cheré ramo, ïru wae reta uiporarakata oï pewe jare jeita mbaembae kachi wae pekotɨ. Ipotawe ikawi mbae wae jeita reta pekotɨ iyapu rewe. Erëi jukuärái uyapo reta pewe yawe, piyekouete peï.
12Echa’ä Tumpa umɨñatimata oï pewe ara pe opaete mbaembae piporara wae rupi. Jáeramo piyerowiaete jare pepɨakatu jukuärái piporara yawe. Añetete jukuärái Tumpa iñee arakae umɨmbeu wae reta uiporara wi ïru wae reta ipo pe,” jei chupe reta.
Jesús umbɨjaanga jemimboe reta yukɨ re(Marcos 9.50; Lucas 14.34-35)13Jare Jesús jei wi chupe reta: “Jare pe cheremimboerä piko wae reta, pe reta ko jae yukɨ rami kua ɨwɨ pewa reta pewarä,” jei. “Echa’ä yukɨ pɨpe yamombochɨ soo awɨye waerä ɨmambae ikumewa. Jare jukuärái rami wi ko pe reta, echa’ä pereko pewa mbaetɨ ɨmambaeño uñemɨái mbaembae kachi wae kua ɨwɨ rupi,” jei. “Erëi yukɨ opa ma jembochɨpa yawe, ¿këraita ra ipuere jembochɨ ye? Ndarau ipuere. Ikawi’ä ma ko jokua maeräwe – jaeño uyemombo waerä jare uñepɨ̈ro jese waerä,” jei chupe reta.
Jesús umbɨjaanga jemimboe reta tembipe re14“Jae nunga wi pe cheremimboerä piko wae reta, pe reta ko jae pëti tembipe rami ɨwɨ pewa reta pewarä. Jare tembipe ko jae yaecha waerä. Ndarau kiawe ipuere oñomi pëti tëta wasu ɨwɨtu re oï wae,” jei.
15“Jae ramiño wi pëti mechero yamɨendɨ yawe, ndarau ñañono yapepo uyembowapo oï wae íɨwɨ pe. Ñañono ko ɨwate mechero jenda pe umbɨembipe waerä opaete o pe ñonoï wae reta pe,” jei.
16“Jukuärái wi pe reta, jokua tembipe rami, jekuaeñota ko pechaka pereko ikawi wae opaete wae jowake jae reta uecha waerä jare umbutuicha waerä peRu ara pe oï wae jee,” jei Jesús chupe reta.
Jesús oporomboe Moisés arakae uikuatía wae rewa17“Aramoi pe reta perowia tëi che ayu ma ko ambái waerä opaete Moisés jare ïru kuimbae Tumpa iñee arakae umɨmbeu wae reta uikuatía wae. Erëi che jokuaerä'ä ko ayu. Che ayu ko opaetei jae reta jei wae uyeyapo waerä kërái Tumpa uipota wae rupi,” jei.
18“Che tae pewe añetete wae, ara jare ɨwɨ imeño oï rambuewe, ndarau etei ukañɨ jae reta uikuatía wae wi pëti awe ñee michi mii yepe. Jare jukuäraita oo oï kuri opa uyeyapo rewa Tumpa ipɨayemɨngeta jokua kuatía reta pewarä wae,” jei.
19“Jayawe ime yawe kía uyawɨ jokua ñee reta wae, yepe tëi aramoi tuicha’ä mii, jare omboe yawe ïru wae reta uyapo waerä wi jukuärái, jae ikota’ä maeräwe Tumpa oï ma yawe opaete wae imburuwicha wasurä jaeño mái pewa,” jei. “Erëi ime yawe kía Tumpa jei wae rupi iko wae, jare omboe yawe ïru wae reta uyapo waerä wi jukuärái, Tumpa umbutuichata oï jokua nunga jae oï ma yawe opaete wae imburuwicha wasurä,” jei.
20“Moisés uikuatía wae re oporomboe wae reta jare fariseo reta uyapo kawi tëi jupi wae. Erëi che tae pewe, pe reta mbaetɨ jupiete peï yawe jae reta wi, ndarau etei peï Tumpa ndiwe jae oï ma yawe opaete wae imburuwicha wasurä,” jei Jesús chupe reta.
Yandepochɨ wae jae ko yapuruyuka ma wae rami(Lucas 12.57-59)21“Yambɨjaanga kua re. Pe reta pikuaa kawi peï Moisés jei arakae yanderamɨkue reta pe kuärái: ‘Awɨye pepuruyuka.’Éxodo 20.13 Jare pepuruyuka yawe, teko pe ma peï jare jokua re piporarata peï,” jei.
22“Erëi che tae pewe wi, ime yawe kía aramoi waeño pochɨ oï japicha pe wae, jae teko pe ma oï wi jare jokua re uiporarata oï,” jei. “Jae ramiño wi ime yawe kía japicha pe jei, ‘Usiriwe mbae’ wae, jupi ko jae onoi waerä tëi teko mburuwicha reta jowai. Jare che tae pewe wi, ime yawe kía japicha pe jei, ‘Nesöso’ wae, jae jupi ko uiporara waerä Tatawasurenda pe,” jei chupe reta.
23“Jáeramo ikawi ko nde ndiyapo waerä kuärái: Aramoi nderaa neï pëti mbae ikawi wae tupao wasu pe nemee waerä Tumpa pe. Jare joko pe neï rambuewe aramoi nemandúa nderapicha pochɨ oï ndewe wae.
24Jayawe eya jokua mbae ikawi wae tupao wasu pe, jare ekua eka rani ndiyeapɨkatu waerä jae ndiwe. Joko wi ramo ndepuere niñatima ye tupao wasu pe ndepɨawiwe rewe nemee waerä jokua mbae ikawi wae Tumpa pe,” jei chupe reta.
25“Jae ramiño wi ime yawe kía uipota uñeapo nderé wae, ekua iyeapɨkatu jae ndiwe ɨmambaeño. Echa’ä jukuärai’ä ndiyapo yawe, jae uñeapota oï nderé mburuwicha pe, jare mburuwicha neñonota peresorɨru iyandarekoa ipo pe jae neñonoka waerä peresorɨru pe,” jei.
26“Che tae ndewe añetete wae, ndarau etei ndepuere neë peresorɨru wi opa nembɨepɨ rewa jokua mburuwicha jei ndewe nembɨepɨ waerä wae,” jei Jesús chupe reta.
Jesús oporomboe awasa rewa27“Jare pikuaa ko wi kërái jei Moisés arakae yanderamɨkue reta pe wae: ‘Awɨye piyapo awasa,’Éxodo 20.14 jei.
28Erëi che tae pewe, ime yawe kía umae kuña re wae, jare ipɨa pe uipota uyapo awasa jae ndiwe wae, jae uyapo ma ko awasa ipɨa pe jae ndiwe,” jei.
29“Jáeramo che tae ndewe, nderesa ndeakata kotɨwa jekuaeño uyawɨka oï ndewe Tumpa kotɨ yawe, eki emombo ndeyuwi. ¿Maera pa ikawita nenoi waerä opaete nderete pe nenoi wae neï yawe Tatawasurenda pe pëti wae nderete pewa uyawɨka ndewe jeko pewa? Ikawiete ko nenoi waerä tekowe opa mbae wae, yepe tëi aramoi pëtiño nenoi nderesa,” jei chupe reta.
30“Jae ramiño wi ndepo ndeakata kotɨwa jekuaeño uyawɨka oï ndewe Tumpa kotɨ yawe, iyasɨa emombo ndeyuwi. ¿Maera pa ikawita nenoi waerä opaete nderete pe nenoi wae neï yawe Tatawasurenda pe pëti wae nderete pewa uyawɨka ndewe jeko pewa? Ikawiete ko nenoi waerä tekowe opa mbae wae, yepe tëi aramoi pëtiño nenoi ndepo,” jei Jesús chupe reta.
Jesús oporomboe kía omombo jembireko wae rewa(Mateo 19.9; Marcos 10.11; Lucas 16.18)31“Jae nunga wi Moisés arakae jei kuärái: ‘Jembireko omombo wae tumee rani jembireko pe tupapire yemombo pewa jare jayawe ramo ipuere omombo jembireko.’Deuteronomio 24.1 Jukuärái jei,” jei.
32“Erëi che tae pewe, pëti kuimbae omombo yawe jembireko jae awasa uyapo mbae rewe, uyapo ma ko oï mbae ikawi mbae wae. Echa’ä kuña umenda ye yawe, kuña uyapo ko oï awasa Tumpa jowai. Jare kía wɨreko yawe kuña uyemombo wae, jae nunga wi uyapo ko oï awasa,” jei Jesús chupe reta.
Jesús oporomboe yayapo waerä añetete yae wae33“Jare pikuaa ko wi kërái jei Moisés arakae yanderamɨkue reta pe wae: ‘Pere yawe peïru pe Tumpa jowake piyapo waerä, jayawe imeta ko piyapo.’ Jukuärái jei.
34Erëi che tae pewe, pere yawe piyapo waerä mbae kía pewarä, awɨye pemɨïru ñee. Jáeramo awɨye ere: ‘Ara tukañɨ ayapo’ä yawe che jae wae.’ Awɨye ere, echa’ä ara pe ko oï Tumpa jenda mburuwicha wasu pewa,” jei.
35“Jare awɨye wi ere: ‘Ɨwɨ tukañɨ ayapo’ä yawe che jae wae.’ Awɨye ere, echa’ä ɨwɨ ko jae Tumpa ipɨ jenda,” jei. “Jare awɨye wi ere: ‘Jerusalén tukañɨ ayapo’ä yawe che jae wae.’ Awɨye ere, echa’ä Jerusalén ko jae mburuwicha wasu imbaepuerete wae jëta wasu,” jei.
36“Jare awɨye wi ere: ‘Chäka tukañɨ ayapo’ä yawe che jae wae.’ Awɨye ere, echa’ä ndepuereta’ä nemɨtïi jare nemujü waerä pëti awe ndea. Jaeño Tumpa ipuere kua mbaembae uyapo,” jei.
37“Jayawe ndipota ndikuaaka yawe nderapicha pe añetete ko ndere neï wae, ereño chupe: ‘Ayapota,’ ani ‘Ayapota’ä.’ Jokuaño ere chupe, echa’ä nemɨïru yawe jokua ndere wae, jokua ou ko Añawasu wi,” jei Jesús chupe reta.
Jesús oporomboe awɨye yayepɨ waerä(Lucas 6.27-31)38“Jare pikuaa kawi peï wi kërái Moisés arakae jei kuärái: ‘Ime yawe kía japicha jesa urükumewa wae, turükumewa wi chuwi jesa japicha reta. Jae ramiño wi ime yawe kía japicha jäi uakɨo wae, japicha reta tuakɨo wi chuwi jae jäi.’Deuteronomio 19.21 Jukuärái jei arakae,” jei.
39“Erëi che tae pewe kuärái: Kía uyapo ndewe yawe mbae ikawi mbae wae, awɨye iyepɨ jese. Jare ime yawe kía nderowapete wae, erowa wi chupe jowaicho kotɨwa uipete ye waerä,” jei.
40“Jae ramiño wi ime yawe kía uñeapo oï nderé wae, jare uipota upɨ̈ro ndewi ndecamisa yawe, emaeño jese jare emee chupe wi niñepëwaka,” jei.
41“Jae ramiño wi ime yawe pëti sɨndaro jei ndewe nderaa waerä chupe jewɨta pëti kilómetro wae, eraa chupe mokui kilómetro,” jei.
42“Jae ramiño wi ime yawe kía mbae ueka ndewe wae, emeeño chupe. Awɨye embɨete chupe. Jare ime yawe kía uipota mbae uiporu ndewe wae, iporuka chupe,” jei Jesús chupe reta.
Jesús yanemboe yaiparareko waerä yanderowaicho reta(Lucas 6.27-36)43“Jae nunga wi pe reta pikuaa kawi peï, arakaete wiwe oporomboe reta ma kuärái: ‘Peau perapicha jare piñamɨtäa perowaicho,’ jei reta.
44Erëi che tae pewe peauta ko perowaicho reta wi. Jare piyerureta Tumpa pe jese reta,” jei.
45“Jukuärái piyapo yawe, piyekuaakata pe reta ko jae peRu ara pe oï wae taɨ reta jare tayɨ reta, echa’ä piyapo peï jae uyapo wae rami,” jei.
“Añetete peRu Tumpa jeko kawiete ko, echa’ä jae umee warasɨ jeko kawi wae reta pe jare jeko kachi wae reta pe wi, opaete wae onoi waerä tembipe. Jae ramiño wi jae ombou ama jupi wae reta pe jare jupi mbae wae reta pe wi, jukuärái opaete wae onoi waerä ɨ. Jukuärái ko peRu Tumpa jeko,” jei.
46“Erëi pe reta peau yawe jokua perau wae retaño, ¿jokua re umɨñatimata ra pewe ikawi wae Tumpa? Ndarau. Echa’ä mburuwicha pewarä okowara wae reta uyapo wi jukuärái,” jei chupe reta.
47“Jae ramiño wi peïru retaño pipopɨsɨ yawe, mbaetɨ mbae ikawiete wae piyapo peï Tumpa jowai. Echa’ä oyowakeño piyapo peï Tumpa re wɨrowia mbae wae reta uyapo wae rami,” jei.
48“Jayawe opaete kua mbaembae reta rupi pereko imeta ko oï wi peRu ara pe oï wae jeko jupi wae rami,” jei Jesús chupe reta.
Who We AreWhat We EelieveWhat We Do
2025 by iamachristian.org,Inc All rights reserved.